قند خون نرمال باید چه میزانی باشد؟ (به همراه جدول وضعیت قند خون برای تمامی سنین)
یک شاخص مهم برای ارزیابی سلامت کلی بدن، میزان قند خون است. محدوده ایده‌‌آل قند خون در افراد با توجه به شرایط سنی و وجود برخی بیماری‌ها، متفاوت است. از سوی دیگر در شرایط گوناگون مانند پیش از غذا یا ناشتا و بعد از غذا هم باید در محدوده‌ی مشخصی باشد تا سلامتی فرد به خطر نیفتد.
پیگیری و ارزیابی منظم سطح قند خون برای پیشگیری از ابتلا به دیابت در افراد سالم و جلوگیری از تشدید بیماری در افراد مبتلا به دیابت امری ضروری است؛ چراکه بالا بودن بیش از اندازه و یا پایین بودن غیرعادی سطح قند خون می‌تواند باعث بروز بیماری‌های خطرناکی در افراد شود. برای درک اهمیت قند خون و شناخت محدوده قند خون نرمال در سنین مختلف با این مقاله همراه شوید.
منظور از قند خون چیست؟
زمانی که غذا می‌خوریم، کربوهیدرات غذایی در بدن تجزیه شده و به گلوکز تبدیل می‌شود. گلوکز یا قند خون وظایف مختلفی در بدن داشته که تامین انرژی برای سیستم‌های داخلی و سلول‌های بدن به ویژه سلول مغزی از مهم‌ترین وظایف این ماده محسوب می‌شود.
سطح گلوکز یا قند خون در بدن تحت تاثیر عوامل مختلف مانند تغذیه، نوع موادغذایی دریافتی، فعالیت‌های بدنی، استرس و فشارهای عصبی، خواب و ترشح هورمون تغییر می‌کند. اگرچه مراقبت و کنترل سطح قند خون برای تمامی افراد اهمیت دارد، اما بیماران دیابتی نیاز به توجه ویژه‌ای در زمینه مدیریت قند خون خود دارند.
چرا میزان قند خون اهمیت دارد؟
همانطور که اشاره شد، رعایت حد مجاز قند خون برای بیماران دیابتی اهمیت فراوانی دارد. ترشح انسولین در بدن افراد مبتلا به دیابت به درستی انجام نشده و انسولینی که ترشح می‌شود، به میزان کافی نیست. انسولین نقش مهمی در بهبود عملکرد گلوکز برای تامین انرژي سلول‌های بدنی دارد. زمانی که انسولین کمی ترشح شود، گلوکز به خوبی به سلول‌ها نرسیده و در رگ‌های خونی باقی می‌ماند.
این موضوع در نهایت باعث آسیب به بافت‌ها و اختلال در عملکرد سیستم‌های بدن می‌شود. در واقع می‌توان گفت زمانی که کربوهیدرات و قند دریافتی از طریق غذا وارد بدن می‌شود، بدن استفاده‌ی درستی از این مواد نداشته و تجمع قند در بدن اتفاق می‌افتد.
این اتفاق باعث آسیب به رگ‌های کوچک و بزرگ خونی، احتمال گرفتگی عروق و حمله قلبی می‌شود. آسیب‌های عصبی، از بین رفتن بینایی و نارسایی کلیه از جمله خطراتی بوده که آسیب به عروق کوچک خونی به همراه دارد. از این رو بیماران دیابتی همواره باید سطح قند خون خود را به وسیله دستگاه‌های کنترل قند خون، ارزیابی کنند.
قند خون نرمال چند باید باشد؟
اگر به میوه جات علاقه دارید و با مشکل دیابت روبرو دهستید مقاله میوه های کاهش دهنده قند خون مخصوص شماست
قند خون در زمان‌های مختلف از روز متفاوت است. قند خون ناشتا، میزان اولیه و سطح پایه قند خون در بدن است که معمولا بعد از گذشت ۱۲-۱۴ ساعت از صرف آخرین وعده غذایی آزمایش می‌شود. محدوده قند خون نرمال باید این میزان باشد:
- افرادی که مبتلا به دیابت نیستند: کمتر از ۱۴۰ mg/dl
- افرادی که به دیابت مبتلا هستند: کمتر از ۱۸۰ mg/dl
قند خون ناشتا چقدر است؟
- افرادی که مبتلا به دیابت نیستند: ۷۲-۹۹ mg/dl
- افرادیی که به دیابت مبتلا هستند: ۸۰-۱۳۰ mg/dl
قند خون پایین چقدر است؟
قند خون ناشتا زمانی که به کمتر از ۷۰ mg/dl برسد، فرد دچار افت قند خون و آسیب‌های ناشی از آن می‌شود.
قند خون بالا چند است؟
زمانی که قند خون به بیش از ۱۸۰ mg/dl برسد، هایپرگلایسمی یا افزایش قند خون رخ می‌دهد که سریعا باید درمان شود. نشانه‌های اولیه افزایش قند خون به میزان بسیار بالا، خستگی، خشکی دهان و تشنگی بیش از اندازه، تاری دید، سردرد و گرسنگی است.
برای اطلاع بیشتر مقاله علائم قند خون بالا را مطالعه نمائید
جدول قند خون
| جدول قند خون | |||
| Mg/dl میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ناشتا | بعد از غذا | ۲-۳ ساعت بعد از غذا |
| نرمال | ۸۰-۱۰۰ | ۱۷۰-۲۰۰ | ۱۲۰-۱۴۰ |
| پیش‌دیابتی | ۱۰۱-۱۲۵ | ۱۹۰-۲۳۰ | ۱۴۰-۱۶۰ |
| دیابتی | ۱۲۶+ | ۲۲۰-۳۰۰ | ۲۰۰+ |
قند خون نرمال برای کودکان
| سن | میزان قند خون نرمال (mg/dl) |
| ۰-۵ سال | ۱۰۰-۱۸۰ |
| ۶-۹ سال | ۸۰-۱۴۰ |
| ۱۰+ | ۷۰-۱۲۰ |
قند خون نرمال برای نوجوانان
| میزان قند خون (mg/dl) | |
| پیش از غذا | ۷۲-۱۰۸ |
| ۲ ساعت بعد از غذا | ۱۸۰+ |
مقاله پیشنهادی: نمونه برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها
قند خون خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری
دیابت بارداری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که خانم‌های باردار معمولا در دوران بارداری آن را تجربه می‌کنند. اما این شرایط اغلب موقتی بوده و پس از زایمان و گذشت مدت کوتاهی بهبود می‌یابد. با این حال باید افراد مبتلا، میزان سطح قند خون خود را تا درمان کامل به طور منظم بررسی کنند. جدول زیر وضعیت مناسب قند خون نرمال برای خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری را نشان می‌دهد:
| میزان قند خون (mg/dl) | |
| پیش از غذا | ۹۵ یا کمتر |
| ۱ ساعت بعد از غذا | ۱۴۰ یا کمتر |
| ۲ ساعت بعد از غذا | ۱۲۰ یا کمتر |
آزمایش قند خون چگونه انجام می‌شود؟
تست قند خون به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از روش‌های ساده که به آسانی در خانه هم می‌توان انجام داد، استفاده از دستگاه گلوکومتر است. این دستگاه با گرفتن قطره‌ای خون از نوک انگشت یا بازو و قرار دادن خون بر روی یک نوار تست که درون دستگاه قرار می‌گیرد، سطح گلوکز خون را تخمین می‌زند.
این روش مقدار دقیق قند خون را ممکن است نشان ندهد و درصد کمی خطا داشته‌باشد. اما برای ارزیابی روزانه به ویژه در بیماران دیابتی، وجود این دستگاه در خانه ضروری است. روش دیگر در آزمایشگاه انجام شده که معمولا برای بررسی دقیق‌تر و با دستور پزشکی انجام می‌شود. در این روش هم با گرفتن مقدار کمی از خون بیمار، میزان سطح قند خون بررسی می‌شود.
مقاله پیشنهادی:پیش دیابتی ها چه بخورند تا میزان قند خون افزایش نیابد؟
چه میزان قند خون خطرناک است؟
زمانی که قند خون نرمال از محدوده خود خارج شده و بیشتر یا کمتر شود، باعث آسیب به فرد می‌شود. زمانی که قند خون به کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد، افت قند خون یا هیپوگلیسمی رخ می‌دهد.
در شرایطی هم که قند خون به زیر ۵۴ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dl) برسد با افت بسیار شدید قند خون همراه خواهدبود که احتمال غش کردن و بی‌هوشی برای شخص وجود دارد. این میزان افت قند خون معمولا در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ اتفاق می‌افتد که نیاز به درمان‌های اورژانسی و مراجعه به پزشک دارد.
در مقابل قند خون بالا یا هایپرگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که میزان گلوکز خون به بیش از ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا حتی بیشتر برسد. زمانی که میزان گلوکز خون به این مقدار رسیده، کتواسیدوز دیابتی یا کمای دیابتی رخ می‌دهد. وضعیت حادی که اگر درمان نشود احتمال به کما رفتن و حتی مرگ بیمار را به همراه دارد. اما کتواسیدوز ناشی از تجمع کتون در بدن است.
کتون‌ها مواد زائدی در بدن هستند. زمانی که بدن با کمبود انسولین مواجه شود و تجزیه چربی‌ها به درستی انجام نشود، کتون در بدن تولید می‌شود. اگرچه در حالت نرمال این مواد از طریق ادرار دفع می‌شوند اما زمانی که بدن نتواند کتون را از طریق ادرار دفع کند، این مواد در خون تجمع پیدا کرده و منجر به کتواسیدوز و در نهایت افزایش قند خون می‌شوند.
در زمان افت قند خون چه اقداماتی باید انجام شود؟
اقدامات اولیه‌ای که در زمان افت قند خون می‌توانید انجام دهید:
- نوشیدن کمی آب سیب یا آب پرتقال
- نوشیدن کمی نوشابه یا نوشیدنی قندی مانند آب قند
- خوردن چند تکه آب‌نبات
- مصرف قرص گلوکز
سپس بعد از گذشت ۱۵ دقیقه باید دوباره سطح قند خون را با دستگاه اندازه‌گیری کنید. قند خون باید به ۷۰ mg/dl برسد. در شرایطی که قند خون کمتر از ۷۰ بود، باید درمان‌های گفته شده را ادامه دهید تا قند خون نرمال ایجاد شود.
در زمان افزایش قند خون چه اقداماتی باید انجام شود؟
در شرایط افزایش قند خون یا هایپرگلیسمی میزان کتون موجود در ادرار باید بررسی شود. انجام این آزمایش با استفاده از کیت تست بدون نسخه که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، امکان‌پذیر است.
به کمک این ابزار باید مقدار کتون موجود در ادرار را بسنجید و در شرایطی که این مقدار بیش از ۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بوده باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات با وجود سطح بالای قند خون، میزان کتون موجود در ادرار کم و طبیعی است. در این شرایط انجام اقدامات زیر می‌تواند برای پایین آوردن قند خون مفید واقع شود:
- نوشیدن آب کافی
- انجام تمرینات ورزشی
- مدیریت استرس و فشار عصبی
- خواب کافی
- کنترل کربوهیدرات دریافتی
جمع‌بندی
یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های ارزیابی سلامت، بررسی وضعیت قند خون در افراد سالم و بیماران مبتلا به دیابت است. توجه به میزان قند خون در افراد سالم باعث پیشگیری از بروز دیابت و در افراد دیابتی باعث کنترل و پیشگیری از تشدید بیماری می‌شود. به طور کلی محدوده قند خون نرمال برای تمامی افراد ۷۰-۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر عنوان شده که همانطور که در این مقاله خواندید بنا به شرایط سنی و بیماری ممکن است کمی متفاوت باشد.
