بتاکاروتن (beta carotene) یک رنگدانه گیاهی است که به سبزیجات قرمز، نارنجی و زرد رنگ می دهد. بتا کاروتن دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است. بتا کاروتن توسط دانشمند Heinrich Wilhelm Ferdinand Wackenroder کشف شده است که این نام را از کلمه لاتین هویج الهام گرفته است.
این ماده دارای خواص و مضراتی است که در این مقاله به شرح آن می‌پردازیم.
بتاکاروتن چیست ؟
یکی از ویتامین های محلول در چربی است، این ویتامین سپس در بدن به خصوص در کبد ذخیره شده و هر وقت بدن به آن نیاز داشته باشد آن را مصرف می‌کند.
این ویتامین فواید زیادی برای بدن دارد و در سلامتی انسان نقش زیادی را بر عهده دارد. فرق بتاکاروتن و ویتامین A خالص که به صورت دارو مصرف می‌کنیم آن است که ویتامین A خالص اگر زیادتر از میزان نیاز وارد بدن ما شود سمی می‌شود و به صورت معکوس عمل می‌کند. در حالی که بتا کاروتن که در بدن تبدیل به ویتامین A می‌شود، این مشکل را نداشته و بدن به همان مقداری که نیاز دارد بتا کاروتن را به ویتامین A تبدیل می نماید. برای مطالعه مقالات دیگر در زمینه سلامتی به صفحه «سلامت» مراجعه کنید.
خواص بتاکاروتن چیست ؟
بتاکارون از طریق روش های زیادی برای بدن مفید است که در ادامه چند مورد را برایتان شرح می‌دهیم.
1. نقش آنتی اکسیدان دارد
بتا کاروتن محافظ سلول‌های بدن و اعضای آن است و هسته سلول ها را از اثرات نامساعد و خطرناک ریشه‌های آزاد، امواج رادیو اکتیو، اشعه ماورا بنفش، مواد شیمیایی، سنتتیک، فلزهای سنگین و سم ها حفظ می کند. آنتی اکسیدان ماده ای است که باعث مهار اکسیداسیون مولکول ها می شود و ازن در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کند.
2. تقویت سیستم ایمنی
بتا کاروتن باعث تقویت سیستم مصون ساز بدن شده و شما با مصرف آن مقاومت بسیار زیادی در برابر بیماری‌ها پیدا می کنید. بر اثر همین نیروی خارق‌العاده بتاکاروتن است که بسیاری از متخصصان مواد غذایی و پزشکان توصیه می‌کنند که شما مقدار مصرف آن دسته از مواد غذایی را که بتا کاروتن دارند خیلی زیاد و زیادتر کنید.
3. سلامت چشم با بتا کاروتن
بتا کاروتن یک ماده مغذی یا پروویتامین A کاروتنوئید است. بر اساس تحقیقات انجام شده داشتن یک رژیم غذایی سرشار از کاروتنوئید که شامل بتاکاروتن است، باعث حفظ سلامت چشم ها می شود و از بیماری های چشمی جلوگیری می کند. علاوه بر مواد غذایی مفید برای چشم، راه‌های دیگری برای تقویت و سلامت چشم وجود دارد. یکی از این راه‌ها ماساژ است که در مقاله «ماساژ چشم» به شرح آن می‌پردازیم.
4. بتاکاروتن ممکن است زوال شناختی را کاهش دهد
شواهد موجود نشان دهنده این است که بتا کاروتن مثل سایر آنتی اکسیدان‌ها باعث بهبود حافظه و عملکرد شناختی می‌شود. مصرف طولانی مدت این ماده تاثیر مثبتی در عملکرد حافظه دارد. این آنتی اکسیدان ممکن است در کاهش علائم آلزایمر و زوال شناختی که در اثر افزایش سن ایجاد می‌شود مفید باشند.
5. بتاکاروتن برای محافظت از پوست
طبق تحقیقات انجام شده آنتی اکسیدان ها از جمله بتاکاروتن باعث حفظ سلامت پوست و مو می شوند. این ماده از پوست و مو در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید محافظت می‌کند.
6. پیشگیری از سرطان با بتا کاروتن
تحقیقات نشان داده که رژیم غذایی دارای بتا کاروتن و سایر آنتی کسیدان ها از خطر مبتلا شن به سرطان پانکراس، ریه و سینه را کاهش می دهد. پس پیشنهاد می کنیم که مواد غذایی دارای بتاکاروتن را در رژیم غذایی خود جای دهید.
عوارض بتا کاروتن چیست ؟
ویتامین A یک ماده محلول در چربی است که در بدن بخصوص در کبد جمع می‌شود و در مقدار و دوز بالا سمی است. توجه داشته باشید مصرف بیش از حد این ماده باعث سرگیجه، حالت تهوع، کما و حتی گاهی مرگ می‌شود.
با این حال، بتا کاروتن سمی نیست، حتی وقتی در دوزهای مکمل زیاد استفاده می شود. مصرف طولانی مدت و بیش از حد بتاکاروتن باعث تغییر رنگ پوست نارنجی مایل به زرد است.
سیگاری هایی که از دوزهای بالای بتاکاروتن استفاده می‌کنند در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان ریه قرار دارند.
مواد غذایی حاوی بتاکاروتن چیست ؟
هویج
به این مسئله توجه کافی نداشته و یا به آن اهمیت نمی‌دهیم که هویج دارای چنین نیرویی خارق العاده ای است آن را خیلی کم مصرف می کنید و یا اگر مصرف می کنیم مقداری از آن را پخته و در کنار غذا ها قرار می دهیم. در حالی که قیمت هویج نسبتا خوب و ارزان است باید به مقدار بسیار زیاد مصرف شود، چه به صورت خام و چه به صورت پخته، ضمناً آب آن نیز باید نوشیده شود.
باید به صورت های گوناگون مصرف شود. چه خوب بود ما هر روز سعی می‌کردیم مقداری بتاکاروتن در برنامه غذایی خود بگنجانید و یکی از کارهای اساسی ما خوردن مقداری هویج در شبانه روز بود. خوردن هویج و آب گرفتن آن نیز زیاد مشکل نیست .خوشبختانه هویج به پوست کندن هم نیاز ندارد. همچنین مجله سلامتی منبع خوبی برای مطالعه در مورد این موضوع است.
بتاکاروتن در سبزیجات زرد، نارنجی و قرمز رنگ روشن و برخی سبزی ها وجود دارد. به غیر از هویج خوراکی هایی که دارای بتاکاروتن فراوانی می باشند عبارتند از:
- سیب زمینی شیرین
- اسفناج
- کدو حلوایی
- انبه
- گل کلم
- کلم پیچ
- چغندر سوئیسی
- طالبی
- کاهو رومی
- فلفل دلمه ای قرمز
- زردآلو
بتاکاروتن همچنین در گیاهان و ادویه جات مانند:
-
- فلفل قرمز
- فلفل
- جعفری
- گشنیز
- مرزنجوش
- حکیم
- گشنیز
ما به شما توصیه می کنیم اگر میخواهید تمام بتا کاروتن مورد نیاز بدنتان را کسب کنید باید در برنامه غذایی خود روزانه ۳ عدد هویج تازه بگنجانید.
مقاله پیشنهادی : چاق شدن صورت با سیب زمینی در 14 روز
چه مقدار بتاکاروتن برای بدن لازم است؟
همانطور که گفتیم بتاکاروتن خواص زیادی برای بدن انسان دارد اما مصرف بیش از حد آن، ممکن است عوارض سنگینی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، اولین توصیه‌ای که می‌شود این است که اگر قصد مصرف داروهای تکمیلی بتاکاروتن دارید، حتما با پزشک خود مشورت داشته باشید.
در کل توصیه بر این است میزان بتاکاروتنی که برای بدن لازم است را از مواد غذایی و سبزیجات طبیعی دریافت کنید. اما بدن انسان در طول روز به چه میزان بتاکاروتن نیاز دارد؟ این میزان برای بانوان بالغ، 700 میکروگرم و برای مردان بالغ 900 میکروگرم توصیه می‌شود. همچنین برای بانوان باردار این میزان به 770 میکروگرم می‌رسد و در دوران شیردهی، مادر می‌تواند تا 1300 گرم بتاکاروتن مصرف کند و از مزایای خوب آن بهره‌مند شود.
البته فکر نکنید که اگر این عددها بیشتر شوند، برای سلامتی مضر هستند. ضرر این عنصر، در مقدار خیلی بالا خودش را نشان می‌دهد.
سخن پایانی
همانطور که در مطالب بالا توضیح دادیم بتا کاروتن منبع مهم ویتامین A است و فواید زیادی دارد. راحت ترین روش برای پیشگیری از بیماری ها داشتن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه و سبزیجات است. حتما برای مصرف بتاکاروتن با پزشک خود مشورت کنید و در صورت نیاز و صلاح دید ایشان در مورد مقدار مصرف آن و استفاده از مکمل ها تصمیم بگیرید. از این که تا انتهای مقاله همراه ما بودید سپاسگزاریم. با آرزوی سلامتی برای همه شما عزیزان
