آرتروز چیست و چگونه به وجود می‌آید | 5 روش درمان آرتروز
افزایش سن، نداشتن برنامه ورزشی منظم، عضلات و استخوان‌های ضعیف از جمله دلایلی هستند که می‌توانند منجر به ایجاد بیماری‌های مفصلی و استخوانی شوند. اما آرتروز چیست؟ در میان انواع آسیب‌های مفصلی، آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها به ویژه در میان افراد مسن است. بیماری که با گذشت زمان درد شدید در ناحیه مفصل آسیب‌دیده و اختلال در انجام کارهای روزانه زندگی را به همراه دارد. اگرچه درد مفصل و استخوان را به عنوان اولین نشانه‌های این بیماری معرفی می‌کنند، اما برای نظر قطعی درباره ابتلا باید دیگر علائم مرتبط را هم بررسی کرد. از این رو برای شناخت بهتر علائم، این‌که آرتروز چیست و چگونه به وجود می آید تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید.
آرتروز چیست؟
آرتروز (Osteoarthritis) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی در دنیا بوده که اغلب در میان افراد مسن دیده می‌شود. این آسیب معمولا در قسمت‌هایی از بدن که تحت فشار مداوم بوده و در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی تحرک زیادی داشته، بیشتر اتفاق می‌افتد؛ مانند دست‌ها، عضلات لگن، زانو و گردن. آرتروز با از بین بردن غضروف میان مفاصل باعث تماس و برخورد بیش از اندازه مفصل و استخوان به یک‌دیگر در زمان حرکت و فعالیت‌های بدنی شده که در نتیجه‌ی آن فرد درد زیادی را احساس می کند. این بیماری منجر به ایجاد التهاب، تورم و خشکی در مفاصل شده و کسانی که از این بیماری رنج می‌برند، معمولا برای انجام فعالیت‌های روزانه با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند. با گذشت زمان توانایی آن‌ها کمتر شده و گاهی بیمار به نقطه‌ای می‌‌رسد که توان انجام هیچ فعالیت بدنی را ندارد.
آرتروز و آرتریت چه تفاوتی با یک‌دیگر دارند؟
آرتروز و آرتریت هر دو از یک خانواده بوده و یک بیماری مفصلی هستند که اثرات منفی بر روی مفاصل و بافت آن‌ها می‌گذارند. عده‌ای از متخصصان این حوزه آرتروز را زیرمجموعه‌ای از آرتریت معرفی می‌کنند. در حقیقت آرتریت به بیش از ۱۰۰ بیماری مفصلی گفته شده که التهاب و تورم مفاصل را به همراه دارند. آرتریت بر بسیاری از بافت‌های اطراف مفاصل و سایر بافت‌های همبند (تاندون، ماهیچه، رباط و…) تاثیر می‌گذارد.
آرتروز به آرامی اتفاق می‌افتد و در طول زمان و با افزایش سن باعث فرسودگی و تجزیه غضروف میان مفصل می‌شود. این اتفاق پیامدهایی از جمله سفتی، خشکی، عدم انعطاف‌پذیری و درد را برای بیمار به همراه دارد. آرتروز (Osteoarthritis) شایع‌ترین نوع آرتریت بوده و پس از آن آرتریت روماتوئید از جمله آسیب‌های مفصلی بوده که افراد زیادی را در سراسر دنیا مبتلا می‌کند.
آشنایی با انواع آرتروز
روغن زیتون را به عنوان بهترین روغن برای دیسک کمر می شناسند
همانطور که در پاسخ به پرسش اشاره شد، این بیماری می‌تواند بر مفاصل زیادی از بدن به ویژه مفاصل پرتحرک مانند زانو، لگن، دست‌ها و ستون فقرات اثر بگذارد. در ادامه به تفکیک هر کدام را بررسی می‌کنیم:
۱.آرتروز زانو
یکی از رایج‌ترین انواع آرتروز، آرتروز زانو است. مفصلی پرتحرک و بسیار فعال که به دلیل تحمل وزن بدن، فشار بیش از اندازه و مداومی را تجربه می‌کند. از سوی دیگر زانو از نظر استخوانی ضعیف و بیشتر به لیگامنت‌ها و بافت اطراف خود متکی بوده، از این رو در معرض آسیب‌های فراوانی از جمله آرتروز است.
۲. آرتروز لگن
مفصل ران یک مفصل کروی بوده که آزادی عمل بالایی داشته و در تمام جهت‌ها حرکت می‌کند. از این رو در معرض آسیب‌های مفصلی بسیاری از جمله آرتروز است. آرتروز ران و لگن می‌تواند برای هر دو طرف بدن هم اتفاق بیفتد.
۳. آرتروز دست و مچ دست
آرتروز دست و مچ دست در میان خانم‌ها در مقایسه با آقایان رایج‌تر بوده که معمولا همزمان با شروع دوران یائسگی ظاهر می‌شود. این آسیب در اغلب اوقات مچ دست و انگشت شصت را در معرض خطر قرار می‌دهد. البته در انگشتان دیگر هم می‌تواند ایجاد شود.
۴. آرتروز گردن و ستون فقرات
ستون فقرات و نواحی اطراف به ویژه گردن هم از دیگر نقاط بدن بوده که فشار زیادی را متحمل می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌های این قسمت همواره در معرض حرکات بدنی بسیاری بوده و از این رو با افزایش سن می‌توانند فرسوده شوند.
۵. آرتروز پا و مچ پا
آرتروز پا معمولا انگشتان پا را در معرض آسیب قرار می‌دهد. در مقابل آرتروز مچ پا نادر بوده و رایج نیست.
۶. آرتروز شانه
مقاله پیشنهادی:مهم ترین علت کبودی بدن چیست؟
شانه یک مفصل سه محوره بوده و آزادی عمل بالایی دارد، از این رو در معرض آسیب‌های فراوانی است. دو بخش مهم در این مفصل وجود داشته که آرتروز می‌تواند هر کدام از این دو را با مشکل مواجه کند:
- مفصل گلنوهومرال که سر استخوان بازو در تماس با تیغه‌ی شانه یا حفره گلنوئید کتف است.
- مفصل سرشانه‌ای ترقوه‌ای (آکرومیوکلاویکولار) محلی که استخوان ترقوه با بخش بالایی تیغه شانه تماس دارد.
۷. آرتروز آرنج
آرتروز آرنج جزو آسیب‌های کمتر دیده شده‌است. اما در صورت بروز در اغلب اوقات با مشکلات و آسیب‌های زیادی همراه است.
۸. آرتروز فک
مفصل فک و اطراف آن از مفاصل فعال و پرتحرک بوده که در معرض آسیب و ساییدگی است. این نوع از آرتروز در مقایسه با انواع دیگر می‌تواند از سنین پایین‌تر هم شروع شود.
علت بروز آرتروز چیست؟
غذاهای مضر برای آرتروز کدام است
علت آرتروز چیست ؟ پرسشی که پزشکان و متخصصان پاسخ‌های مختلفی برای آن بیان کردند. آرتروز آسیبی نیست که ناگهان ایجاد شود؛ بلکه با گذشت زمان و افزایش سن، به آهستگی مفاصل را در معرض خطر قرار داده و باعث ساییدگی و ضعیف شدن آن‌ها می‌شود. سایر دلایل بروز آرتروز عبارتند از:
- آسیب‌های قدیمی مانند پارگی غضروف، آسیب‌هایی در رباط و ناهنجاری‌های مفصلی، دررفتگی مفصل
- چاقی؛ اضافه وزن منجر به فشار بیش از اندازه بر روی زانوها شده که عاملی تاثیرگذار بر ابتلا به آرتروز زانو است.
- وضغیت بدنی نامناسب، ایستادن‌ها و نشستن‌های نادرست
- ژنتیک و سابقه‌ی خانوادگی در زمینه‌ی ابتلا به آرتروز و آرتریت
- جنسیت؛ زنان در مقایسه با مردان بیشتر در معرض آرتروز هستند.
- افزایش سن؛ معمولا از سن ۵۰ سال شروع می‌شود.
- شرایط شغلی
- یائسگی به دلیل کاهش سطوح استروژن در بدن؛ ماده‌ای که باعث حفظ سلامت استخوان‌ها شده و کمبود آن منجر به بروز آسیب‌های مفصلی و استخوانی خواهدشد.
- بیماری‌هایی که می‌تواند در درازمدت باعث آسیب به مفاصل شود مانند دیابت و انواع مختلفی از آرتریت
این نکته را به یاد داشته‌باشید که وجود آرتروز در هر نقطه‌ای از بدن می‌تواند باعث بروز این بیماری در مفاصل دیگر هم شود.
آرتروز چه نشانه‌هایی دارد؟
بسیاری از افراد در پاسخ به این پرسش که آرتروز چیست و چه علائمی دارد ، آن را یک آسیب در استخوان‌های بدن می‌دانند که با درد همراه است. اگرچه درد یکی از نشانه‌های لازم برای این آسیب مفصلی بوده اما کافی نیست. شایع‌ترین علائم این بیماری که معمولا موردتوجه پزشکان بوده و به بسیاری از آن‌ها برای ارائه نظری قطعی دقت می‌کنند، عبارتند از:
- درد شدید مفصل
- سفتی و خشکی مفصل
- عدم انعطاف‌پذیری و کاهش دامنه حرکتی مفصل
- التهاب و تورم
- احساس کمی درد و ناراحتی با فشار انگشت بر روی نقطه‌ی آسیب‌دیده
- شنیدن صداهای بین مفصلی با حرکت دادن مفصل
نشانه‌های گفته شده در افراد مختلف متفاوت است. با این حال درد، سفتی و خشکی مفصل از نشانه‌های رایج و مشترک در میان بسیاری از مبتلایان به آرتروز است. التهاب، درد و تورم با گذشت زمان شدت یافته به طوری‌که گاهی فرد کاملا ناتوان شده و با مشکلات بسیار جدی در زندگی روزمره مواجه می‌شود.
موثرترین راه‌های درمان آرتروز
یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها در میان مبتلایان به آرتروز این بوده که آیا این بیماری درمان می‌شود؟ درمان آرتروز چیست . در پاسخ به پرسش اول باید گفت که هنوز هیچ درمان قطعی و همیشگی برای آرتروز ارائه نشده‌است. تمامی درمان‌ها اثرات مسکن و کاهش‌دهنده درد و التهاب را به همراه دارند. اما درمان‌های مقطعی بسیاری معرفی شده که می‌تواند تاثیرات رضایت‌بخشی برای زندگی با آرتروز به همراه داشته‌باشد. این درمان‌ها عبارتند از:
۱.درمان دارویی
برخی از داروها می‌توانند منجر به کاهش التهاب و درد در نواحی آسیب‌دیده شوند. اما پیش از مصرف هر کدام از این داروها باید با پزشک خود مشورت کنید. زیرا ممکن است باعث بروز عوارض جانبی و یا اختلال دارویی در صورت مصرف همزمان سایر داروها شود.
- داروهای مسکن خوراکی: داروهایی مانند استامینوفن می‌توانند باعث تسکین درد شوند اما تاثیری بر کاهش تورم ندارند.
- داروهای مسکن موضعی: این داروها که به صورت ژل، پماد، کرم و چسب تولید شده‌اند، می‌توانند با بی‌حسی محل درد باعث کاهش درد به ویژه در افراد مبتلا به آرتروز خفیف شوند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند منجر به کاهش درد و تورم شوند.
- داروهای ضدالتهابی کورتیکواستروئید: این داروها به صورت تزریقی و خوراکی تولید شده‌اند. داروهایی مانند کورتیزون و تریامسینولون استوناید که می‌تواند باعث کاهش درد و التهاب شوند.
- داروی سیمبالتا: داروی ضدافسردگی که مطالعات جدید نشان داده می‌تواند برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی هم تجویز شود.
۲. مدیریت وزن
اضافه وزن و چاقی باعث ایجاد فشار زیادی بر مفاصل و استخوان‌ها به ویژه مفاصل زانو و پا می‌شود. از این رو کاهش وزن می‌تواند باعث از بین رفتن میزان قابل توجهی از درد و فشار بر روی مفاصل شود.
۳. استراحت کافی
خواب کافی و استراحت مفاصل می‌تواند باعث کاهش درد، التهاب و تورم شود. نکته‌ای که مبتلایان به آرتروز باید به آن توجه کنند این است که فعالیت بیش از اندازه مفصل آسیب‌دیده باعث تشدید بیماری می‌شود.
۴. گرما درمانی و سرما درمانی
مبتلایان به آرتروز زمانی که درد شدیدی احساس می‌کنند، می‌توانند از گرما یا سرما درمانی برای تسکین موقت در خانه استفاده کنند. در این روش کمپرس سرد یا گرم را باید برای مدت ۱۵-۲۰ دقیقه و ۳-۴ دفعه در روز بر روی محل درد قرار دهند.
۵. تمرینات ورزشی
تمرین منظم ورزشی به مدت ۲۰-۳۰ دقیقه برای ۳-۴ جلسه در هفته می‌تواند منجر به تقویت عضلات اطراف مفاصل و در نتیجه کاهش سفتی مفصل شود. تمریناتی مانند شنا و پیاده‌روی برای شروع انتخاب بهتری است. از سوی دیگر تمرینات پیلاتس و یوگا می‌تواند منجر به بهبود انعطاف‌پذیری مفصل و کاهش درد شود.
چگونه از آرتروز پیش‌گیری کنیم؟
همانطور که در بخش بررسی علل ابتلا به آرتروز خواندیم، سابقه خانوادگی، ژنتیک و سن از جمله عوامل موثر بر این بیماری بوده که غیرقابل کنترل است. اما عوامل دیگری وجود دارد که با کنترل آن‌ها می‌توان به میزان قابل توجهی از ابتلا به آرتروز در امان ماند.
- مراقبت از بدن: اگر شغلی دارید که به واسطه‌ی آن ساعات طولانی در پشت میز و بر روی صندلی نشسته، باید به وضعیت بدنی خود توجه کنید تا از فشار بیش از اندازه به ستون فقرات، گردن و کمر جلوگیری کنید. در زمان ورزش هم باید از فشار آوردن بیش از اندازه به مفاصل خودداری کنید.
- مدیریت وزن: کنترل وزن و توجه به شاخص توده بدنی با توجه به سن و جنسیت عاملی مهم در پیش‌گیری از آسیب‌های مفصلی است.
- تغذیه صحیح: به برنامه غذایی خود توجه کنید. همواره مواد غذایی سرشار از موادمغذی و ویتامین‌ها باید مصرف شوند. مصرف سبزیجات و میوه‌ها ضروری است.
- استراحت کافی: همانطور که اشاره شد خواب کافی و استراحت بدن و مفاصل نقش مهمی در پیش‌گیری و بهبود دردهای آرتروز دارد.
جمع‌بندی
آرتروز چیست ؟ آرتروز یک بیماری مفصلی بوده که با درد، التهاب، خشکی و سفتی مفاصل همراه است. این آسیب معمولا در نواحی مانند زانو، ران، لگن، ستون فقرات و گردن که از مفاصل فعال بدن بوده رایج‌تر هستند. آرتروز معمولا در سنین بالا نمایان شده و در زنان نسبت مردان شایع‌تر است. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری معرفی نشده اما داروهای مسکن، مدیریت وزن و استراحت کافی می‌تواند به میزان قابل توجهی منجر به بهبود درد و تورم شود.
