بهترین روش‌های درمان گودی کمر چیست؟

ساختار ستون فقرات انسان برای حفظ راستای صحیح بدنی، حرکت طبیعی بدن و حفظ تعادل دارای انحنا و قوس‌هایی در ناحیه گردن و کمر بوده که امری طبیعی است. اما گاهی بر اثر عوامل مختلفی مانند چاقی، بارداری، آسیب‌های استخوانی و اختلال‌های ژنتیکی میزان قوس کمری بیشتر از حد نرمال شده که باعث بروز گودی کمر می‌شود. این مشکل در تمامی افراد به یک شکل ظاهر نشده و شدت قوس و انحنا متفاوت است.

افرادی با انحرافی به میزان کمتر با درمان‌های ساده‌تری همچون انجام حرکات اصلاحی درمان می‌شوند اما در برخی بیماران به دلیل شدت بالای عارضه احتمال جراحی هم وجود دارد. برای آشنایی با عوامل ایجاد این اختلال و روش‌های درمان گودی کمر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

گودی کمر چیست؟

ستون فقرات در حالت طبیعی برای حفظ راستای صحیح بدنی و جذب نیرو دارای انحنا و قوسی در قسمت‌های گردن و کمر است. معمولا در ناحیه گردنی وجود انحنای حدود ۳۰-۴۰ درجه و در ناحیه کمری انحنای ۴۰-۶۰ درجه طبیعی است.

گودی کمر (Lumbar Lordosis) زمانی ایجاد می‌شود که میزان انحنای ناحیه کمر بر اثر عوامل مختلفی مانند چاقی بیش از حد مجاز شده و وضعیت ستون فقرات از حالت طبیعی خارج شود. در این شرایط مهره‌های کمری خمیده شده و لگن در قسمت بالای استخوان ران در وضعیت نامناسبی قرار می‌گیرد.

علائم و نشانه‌های گودی کمر در افراد مبتلا چیست؟

یکی از شایع‌ترین علائم گودی کمر دردهای عضلانی است. زمانی که در ستون فقرات انحنای بیش از اندازه ایجاد و از وضعیت طبیعی خود خارج شود، عضلات و ماهیچه‌ها دچار کشیدگی شده که در نهایت منجر به سفتی یا اسپاسم آن‌ها خواهدشد.

از سوی دیگر هرگونه آسیبی به ستون فقرات به دلیل وجود مسیرهای عصبی منشعب شده از آن به تمام قسمت‌های بدن، احتمال آسیب و درد در اطراف ناحیه اصلی یعنی کمر را هم به وجود می‌آورد.

در نتیجه گودی کمر با توجه به شدت آن می‌تواند باعث آسیب به نقاطی از پا مانند زانو هم شود. بی‌حسی عضلات، کنترل ضعیف مثانه و مشکل در حفظ کنترل عضلات را می‌توان از دیگر نشانه‌های این عارضه دانست.

برای تشخیص وجود گودی کمر غیرطبیعی می‌توانید بر روی یک سطح صاف و سخت دراز بکشید. فاصله‌ی بین انحنای کمری و سطح زمین را با گذاشتن دست در زیر گودی کمر بررسی کنید.

اگر دست به راحتی در آن نقطه حرکت کند، ممکن است مشکل گودی کمر داشته‌باشید. محدودیت حرکتی هم از دیگر علائم این عارضه بوده که باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره شده و باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد.

علت بروز گودی کمر چیست؟

برای علت بروز گودی کمر دلایل متفاوتی ذکر شده‌است. ژنتیک، برخی رشته‌های ورزشی و کمبود ویتامین‌ها نمونه‌ای از آن‌ها است. بعضی از حرکات رشته ژیمناستیک، عدم تعادل در قدرت و طول عضلات مانند ضعف در عضلات همسترینگ یا سفت شدن عضلات، ضعف و سفتی عضلات کمری، چاقی و بارداری از رایج‌ترین علل بروز گودی کمر است.

آکندروپلازی که نوعی اختلال ژنتیکی بوده، دیسک کمر و گوژپشتی (کیفوز) هم در برخی افراد باعث به وجود آمدن این عارضه می‌شود. درمان گودی کمر باید با توجه به شدت انحنا انجام گیرد. بنابراین برای درمان باید با متخصص ارتوپد مشورت کنید.

مقاله حرکت اصلاحی برای کمک به درمان گودی کمر را از دست ندهید

برای درمان گودی کمر چه باید کرد؟

افزایش گودی کمر می‌تواند باعث بروز دردهای کمری در بعضی افراد شود. شدت درد در این ناحیه با توجه به میزان قوس کمر متفاوت بوده و می‌تواند محدودیت‌های حرکتی هم به همراه داشته‌باشد. مهم‌ترین نکته برای درمان گودی کمر بررسی میزان انحنا و قوس کمر است. در مرحله بعد توجه به نشانه‌هایی مانند درد و ضعف عضلات خواهدبود.

کسانی که درد شدیدی در ناحیه کمری احساس نمی‌کنند، نیازی به درمان‌های تهاجمی و سنگین نداشته و استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد کافی است. اما پیشنهاد می‌شود بعد از گذشت ۲-۳ ماه (با توجه به توصیه پزشک) برای بررسی مجدد وضعیت گودی کمر به پزشک مراجعه کنید تا میزان انحنا کنترل شود.

در افرادی که قوس کمر به مرور زمان تشدید شده و باعث اختلال در انجام کارهای روزمره می‌شود، پزشک برای اصلاح گودی کمر و کاهش علائم روش‌های درمانی زیر را با توجه شدت عارضه پیشنهاد می‌کند:

درمان گودی کمر با فیزیوتراپی

در بیمارانی که مبتلا به مشکل گودی کمر با شدت متوسط هستند، پزشک برای اصلاح گودی کمر، بیمار را به دکتر فیزیوتراپ ارجاع می‌دهد. در اغلب اوقات از بین بردن گودی کمر به صورت کامل غیرممکن است اما پزشک فیزیوتراپ با ارائه تمرین‌ها و حرکات کششی به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات کمک قابل توجهی می‌کند.

کمربند طبی (Brace) وسیله‌ای است که از ساختار ستون فقرات و عضلات بدن محافظت می‌کند. در بیماران مبتلا به عارضه کمری پزشک برای بهبود رفع گودی کمر و پیشگیری از افزایش انحنا در کنار انجام تمرینات گودی کمر، استفاده از این کمربند را هم توصیه می‌کند. مدت زمان بستن و طول درمان با توجه به شدت بیماری مشخص می‌شود.

برای انتخاب فیزیوتراپ به مقاله بهترین فیزیوتراپی تهران مراجعه نمایید

ورزش برای درمان گودی کمر

برای درمان گودی کمر با ورزش، فیزیوتراپ تمرینات اصلاحی برای تقویت عضلات معرفی می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد با وجود این‌که ورزش باعث از بین رفتن کامل انحنا نخواهدشد اما تاثیر چشم‌گیری برای درمان قوز کمر و کاهش علائمی مانند درد و ضعف عضلات دارد. تقویت عضلات همسترینگ و سرینی باعث بهبود ساختار ستون فقرات، کنترل درد و انحنا در این ناحیه می‌شود.

درمان گودی کمر با عمل جراحی

عمل جراحی برای درمان گودی کمر را نمی‌توان به عنوان روش درمانی متداول نام برد. این روش زمانی از سوی پزشک تجویز می‌شود که شدت انحنا بسیار شدید و حاد بوده و با گذشت زمان وضعیت بسیار بدی پیدا کند. عمل جراحی برای درمان این عارضه به روش‌های مختلفی انجام می‌شود.

یکی از آن‌ها انجام عمل فیوژن ستون فقرات بوده که در آن پزشک جراح فضای خالی میان مهره‌ها را با موادی مخصوص پر می‌کند تا ستون فقرات به وضعیت طبیعی خود بازگردد. انجام جراحی و نوع آن باید بر اساس توصیه‌های پزشک انجام شود.

اتاق بررسی و معاینه جدا، کابین های بزرگ و فضای دنج، از مزایای کلینک‌های فیزیوتراپی در شریعتی هستند

درمان گودی کمر در زنان

خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر در معرض آسیب‌های ناحیه کمری و ستون فقرات هستند. یکی از مهم‌ترین دلایل این مسئله ضعف در عضلات میانی و شکم است. زایمان، بلوغ و پوشیدن کفش‌های نامناسب با پاشنه‌ی بلند هم از دیگر دلایل افزایش گودی کمر در این ناحیه است.

نحوه درمان گودی کمر در زنان هم شامل انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی است. پوشیدن کفش‌های مناسب و تقویت عضلات می‌تواند از افزایش گودی کمر در خانم‌ها جلوگیری کند.

گودی کمر در کودکان

عارضه گودی کمر می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، بنابراین کودکان هم ممکن است به آن مبتلا شوند. در بعضی از کودکان به دلیل سفتی و ضعف عضلات اطراف باسن احتمال افزایش قوس کمر وجود دارد که با افزایش سن و در دوران نوجوانی بهبود پیدا می‌کند.

یکی دیگر از دلایل بروز مشکل گودی کمر در کودکان صدمات ناشی از حوادثی مانند تصادفات رانندگی یا برخورد با جسمی سخت بوده که می‌تواند نشانه‌ای از در رفتگی مفصل ران در آن‌ها باشد. کمبود ویتامین D، ضعف استخوان و برخی از اختلالات ناشی از عملکرد نادرست سیستم عصبی و مشکلات عضلانی هم می‌توانند باعث بروز گودی کمر در کودکان شود. برخی از این ناهنجاری‌ها عبارتند از:

• فلج مغزی
• بیماری میلومننگوسل (Myelomeningocele): بیماری ارثی که باعث اختلال در نخاع و ایجاد شکاف در استخوان‌های پشتی می‌شود.
• دیستروفی عضلانی: گروهی از بیماری‌های ارثی که باعث ضعف عضلانی می‌شود.
• آتروفی عضلانی نخاعی: اختلالی ژنتیکی که منجر به بروز حرکات غیرارادی در کودک می‌شود.
• خمیدگی مفاصل یا آرتروگریپوز (Arthrogryposis): بیماری نادر که در هنگام تولد اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد محدودیت حرکتی در کودک می‌شود.

گودی کمر در زنان باردار

بارداری یکی از دلایل رایج برای ایجاد گودی کمر غیرطبیعی در زنان است. بزرگی شکم و افزایش وزن باعث تغییر احتمالی در وضعیت ستون فقرات خواهدشد که ممکن است در بعضی زنان باردار منجر به افزایش قوس کمر شود. اما در اغلب اوقات اختلال گودی کمر ناشی از بارداری پس از زایمان، گذشت زمان و انجام حرکات اصلاحی از بین خواهدرفت.

درمان خانگی درد گودی کمر

همانطور که اشاره شد با توجه به شدت انحنای کمر، درمان گودی کمر متفاوت است. در مواردی که میزان انحراف کم بوده و بیمار درد قابل ملاحضه‌ای را تجربه نمی‌کند، استفاده از داروهای ضدالتهابی می‌تواند باعث تسکین درد شود. انجام حرکات کششی و انعطافی هم می‌تواند بر درمان گودی کمر اثرگذار باشد.

یکی از شایع‌ترین علل بروز گودی کمر افزایش وزن و چاقی است. از این رو کسانی که به دلیل چاقی به این عارضه دچار شده‌اند، با تغییر سبک زندگی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم، متعادل و مصرف ویتامین D می‌توانند باعث بهبود گودی کمر شوند.

کاهش وزن علاوه بر درمان این اختلال، باعث کاهش آسیب در نواحی زانو و درد کمری هم می‌شود. عده‌ای بر این باورند که طب سنتی باعث کاهش و بهبود دردهای استخوانی می‌شود؛ به طور کلی درمان گودی کمر با طب سنتی امکان‌پذیر نیست اما گیاهانی مانند ریشه زنجبیل به دلیل داشتن ترکیبات ضدالتهابی در بیمارانی با درد محدود، باعث بهبود درد کمر خواهدشد.

پاسخ به مهم‌ترین سوال‌ها پیرامون درمان گودی کمر

چه دلایلی باعث افزایش گودی کمر می‌شود؟

معمولا برای بروز گودی کمر غیرطبیعی نمی‌توان دلیل مشخصی را نام برد. اما برخی از ناهنجاری‌ها مانند اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) که باعث جابه‌جایی مهره‌های کمری شده، گوژپشتی، اختلال‌های ژنتیکی، چاقی، پوکی استخوان و عدم تعادل در قدرت و طول عضلات می‌تواند باعث بروز این عارضه شود.

سبک زندگی نادرست و نشستن‌های طولانی‌مدت در وضعیت نامناسب بدنی هم با گذشت زمان باعث افزایش انحنا و قوس کمر می‌شود. راشیتیسم یا نرمی استخوان هم می‌تواند باعث افزایش گودی کمر در کودکان شود.

برای درمان گودی کمر به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای درمان گودی کمر شدید باید به پزشکان ارتوپد و متخصصین این امر مراجعه کنید. پزشک با بررسی سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی شدت انحنا را بررسی می‌کند. در معاینه فیزیکی، بیمار با خم شدن به جلو و پهلو، پزشک وضعیت انعطاف قوس، دامنه حرکتی و وضعیت ستون فقرات او را معاینه می‌کند. در صورت عدم انعطاف کمر، سفتی عضلات و برای بررسی دقیق‌تر ستون فقرات ممکن است نیاز به انجام MRI و عکس‌برداری از بدن هم باشد.

آیا درمان گودی کمر با بدنسازی امکان‌‌پذیر است؟

تقویت عضلات همسترینگ، عضلات اطراف کمر و عضلات میانی (Core) یکی از بهترین روش‌‌ها برای بهبود گودی کمر و کاهش دردهای کمری است. انجام حرکات اصلاحی و کششی که باید با نظارت و توصیه فیزیوتراپ و متخصص حرکات اصلاحی انجام شود می‌تواند تاثیر چشم‌گیری بر فرآیند درمان این عارضه بگذارد.

از سوی دیگر انحراف در نواحی مختلف ستون فقرات باعث خمیدگی در راستای بدن و در نتیجه کوتاه‌تر شدن قامت فرد می‌شود. بنابراین انجام حرکات کششی و اصلاحی کمک به بهبود درمان گودی کمر و افزایش قد هم می‌کند.

آیا می‌توان گودی کمر را با طب سوزنی درمان کرد؟

به طور کلی درمان کامل گودی کمر امکان‌پذیر نیست. اما به کمک روش‌های توصیه شده در این مقاله می‌توان به بهبود این اختلال کمک کرد. طب سوزنی هم یکی از روش‌های بهبود آسیب‌های کمری است.

در این روش سوزن‌ها با افزایش گردش خون در ناحیه کمر ممکن است در بعضی افراد باعث تقویت عضلات اطراف کمر شوند. اما این روش نمی‌تواند جایگزین درمان‌های اصلی شده و در صورت توصیه پزشک می‌تواند به عنوان درمان مکمل انجام گیرد.

درمان گودی کمر چقدر طول می‌کشد؟

طول درمان گودی کمر با توجه به شدت عارضه در افراد، متفاوت است. معمولا در افرادی که بدون نیاز به جراحی و از طریق تمرینات توان‌بخشی درمان انجام می‌شود، در صورت انجام صحیح و منظم تمرین‌ها، علائم بیماری در مدت زمان ۳-۶ ماه کاهش می‌یابد.

جمع‌بندی

اختلال قوس کمر یا لوردوز زمانی رخ می‌دهد که انحنای طبیعی ستون فقرات بر اثر عواملی مانند ژنتیک، چاقی، بیماری‌های استخوانی و بارداری بیشتر از حد نرمال شده و باعث بروز محدودیت حرکتی و دردهای کمری در افراد ‌شود. مهم‌ترین نکته برای درمان گودی کمر بررسی میزان انحنا و قوس کمری بوده که باید توسط متخصص ارتوپد انجام شود.