پی آر پی زانو چیست و چگونه انجام می‌شود؟

با پیشرفت علم و تکنولوژی روش‌های درمانی متفاوتی هم برای بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌های جسمانی شایع مانند آرتروز، دردهای زانو، کمر و آسیب‌های استخوانی به وجود آمده‌است. یکی از مهم ترین دلایل انتخاب شیوه‌های نوین درمانی که جایگزین مناسبی برای روش‌های قدیمی مانند جراحی هستند، انجام درمان با حداقل عوارض جانبی در زمانی کوتاه‌تر است. یکی از جدیدترین روش‌های درمانی دردهایی مانند آرتروز زانو، پی آر پی است. اما پی آر پی زانو چیست؟ برای آشنایی کامل با کاربرد پی آر پی، چگونگی درمان و عوارض این روش نوین درمانی مقاله پیش رو را دنبال کنید.

پی آر پی زانو چیست؟

PRP (Platelet rich Plasma) یا پی آر پی یک روش درمانی جدید برای درمان آسیب مفاصلی مانند زانو بوده که به صورت تزریقی در نواحی آسیب‌دیده انجام می‌شود. محلول تزریقی پی آر پی حاوی دو ماده بسیار مهم به نام پلاسما (بخش مایع خون) و پلاکت غلیظ است. پلاکت نوعی سلول خونی بوده که در بهبود آسیب‌های استخوان و مفاصل نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. پلاکت‌‌ها تشکیل شده از پروتئین و فاکتورهای رشدی هستند که با تحریک تولید مثل و رشد سلول‌ها کمک چشم‌گیری به بازسازی و بهبود بافت‌های آسیب‌دیده در بدن می‌کنند. بنابراین به زبانی ساده می‌توان گفت پی آر پی زانو مقدار خونی است که حاوی پلاکت بیشتری برای بهبود آسیب‌های مفصلی است.

پبرای انجام پی آر پی زانو، پزشک مقداری خون به عنوان نمونه از بیمار گرفته و با قرار دادن در دستگاه‌های پزشکی و تغییراتی که بر روی ترکیبات خون انجام می‌شود، از پلاکت‌های آن برای بهبود آسیب‌های بیمار استفاده می‌کند. اگرچه بهبودی ممکن است به چندین هفته زمان نیاز داشته‌باشد اما PRP به خوبی می تواند باعث تسکین طولانی مدت دردهای جسمانی شود.

کاربرد پی آر پی زانو چیست؟

تزریق PRP دردهای مفاصل که ناشی از آسیب غضروف، ماهیچه، رباط و تاندون‌ها هستند را به طرز قابل توجهی کاهش می‌دهد. کاهش التهاب و درد ناشی از آرتریت روماتوئید و آرتروز زانو از طریق تزریق پی آر پی هم امکان‌پذیر است. این روش درمانی را می‌توان به عنوان یک درمان ایمن و کم خطر برای بسیاری از آسیب‌های جسمانی معرفی کرد. بخشی از این آسیب ها عبارتند از:

• آرتروز مفاصل اصلی (شانه، زانو، مچ پا، لگن و ستون فقرات)
• کشیدگی و پارگی عضلات روتاتورکاف
• پارگی مینیسک زانو
• تاندونوز
• تاندونیت و رگ به رگ شدن رباط‌ها
• دردهای مزمن زانو
• کشیدگی عضلات و نقاط ماشه‌ای (Trigger Points)
• سندرم تونل کارپال

در حقیقت درمان پی آر پی به کمک تنظیم و کاهش التهاب، مهار مرگ سلول‌های بازسازی‌کننده غضروف، تحریک تولید کلاژن، تحریک رشد و بهبود استخوان‌ها و تقویت بافت‌ها باعث بهبود عملکرد مفاصل و دردهایی مانند آرتروز می‌شود.

غذاهای مضر برای آرتروز چیست

چه کسانی واجد شرایط پی آر پی زانو هستند؟

با وجود ایمن بودن درمان PRP، نمی‌توان آن را درمانی مناسب برای تمام بیمارانِ آسیب‌های مفصلی دانست. جراحان ارتوپد می‌توانند بعد از بررسی وضعیت، شدت بیماری و آسیب تعیین کنند که آیا تزریق پی آر پی زانو گزینه درمانی مناسبی برای بیمار است یا خیر. معمولا افرادی که مبتلا به آرتروز زانو هستند، قبل از جراحی و در صورت موثر نبودن روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، از پی آر پی زانو استفاده می‌کنند. همچنین کسانی که آسیب های مفصلی آن‌ها به تازگی ایجاد شده و بسیار حاد نبوده می‌توانند از این درمان استفاده کنند. PRP برای ورزشکارانی که از آسیب زانو رنج می‌برند هم انتخاب مناسبی است؛ چراکه با این روش می‌توانند بدون گذراندن هفته‌ها یا ماه‌ها ریکاوری و دوره نقاهت، به تمرینات خود بازگردند.

چه کسانی نباید پی آر پی زانو انجام دهند؟

همانطور که اشاره شد تعدادی از بیمارانی که دچار آسیب های مفصلی و استخوانی هستند، نمی‌توانند پی آر پی زانو انجام دهند. پزشک با بررسی تاریخچه سلامتی بیمار، سبک زندگی و داروهای مصرفی، روش درمانی مناسب و اثربخش را برای بیمار مشخص می‌کند. تزریق پی آر پی زانو برای بزرگسالانی با شرایط زیر درمان اثربخشی نخواهدبود:

• افرادی با سابقه سرطان
• افرادی با بیماری‌های خونی مانند کم خونی شدید یا لوسمی (سرطان خون)
• عفونت در ناحیه آسیب‌دیده
• افرادی که سیگار می‌کشند

مراحل و نحوه انجام پی آر پی زانو چیست؟

در مرحله اول پزشک با استفاده از یک سرنگ تقریبا ۶۰ میلی‌لیتر از خون بیمار در ناحیه بازو را خارج می‌کند. سپس خون را درون یک دستگاه سانتریفیوژ می‌گذارد. بر اثر چرخش سریع دستگاه، ترکیبات خون جدا شده و اجزای پلاسما و پلاکت را درون محلول PRP قرار می‌دهند. در این مرحله ماده پی آر پی برای تزریق در ناحیه آسیب‌دیده آماده است. سپس پزشک با استفاده از بی‌حسی موضعی زانو را بی‌حس و تقریبا ۲-۶ میلی‌متر پی آر پی را به عمق مفصل زانو در نزدیکی ناحیه مبتلا به آرتروز تزریق می‌کند. پس از مدتی استراحت فرآیند انجام درمان به پایان می‌رسد. ممکن است بیمار در ابتدا کمی درد و سفتی زانو را احساس کند که بلافاصله بعد از اتمام تزریق کاملا طبیعی است.

تعداد دفعات تزریق پی آر پی زانو باید بر اساس وضعیت بیمار، شدت، نوع آسیب و در نهایت نظر پزشک تعیین شود. برخی منابع معتقدند که برای آرتریت زانو ۲-۳ تزریق با فاصله حدود دو هفته بهترین روش برای اثربخشی درمان پی آر پی است. این روش درمانی یک درمان دائمی نبوده و در طولانی مدت نیاز به تکرار تزریق خواهدبود. بر اساس شدت بیماری تزریق پی آر پی زانو در حدود ۱۲-۱۸ ماه ماندگاری دارد.

آمادگی‌های قبل از پی آر پی زانو چیست؟

قبل از انجام پی آر پی زانو بهتر است با پزشک خود درباره فرآیند درمان و دوره‌ی قبل و بعد از آن صحبت کنید. معمولا پزشکان نکاتی که در ادامه ذکر شده که باید قبل از انجام این روش رعایت شود را به بیماران توصیه می‌کنند.

• حداقل ۵ روز قبل از انجام پی آر پی مصرف داروهای ضدالتهابی را قطع کنید.
• یک هفته قبل از تزریق، مصرف هرگونه داروی گیاهی یا مکمل‌های رقیق کننده خون را قطع کنید.
• مصرف داروهای استروئیدی خوراکی ۱-۲ هفته قبل از پی آر پی باید قطع شود.
• خداقل ۱ ماه قبل از انجام عمل از تزریق استروئید خودداری کنید.
• در روز تزریق پی آر پی زانو باید غذایی کامل میل کنید و آب فراوان بنوشید.

افرادی که به توصیه پزشک دیگری برای کنترل و درمان بیماری‌هایی خاص داروهای استروئیدی خوراکی مصرف می کنند، پیش از قطع مصرف آن برای انجام PRP باید با همان پزشک این موضوع را در میان گذاشته و با توجه به گفته‌های وی مصرف استروئید را قطع کنند. زیرا قطع ناگهانی این داروها عوارض جانبی خطرناکی دارد.

مراقبت‌های بعد از پی آر پی زانو چیست؟

پس از پایان تزریق پی آر پی زانو بیماران باید روز اول را به طور کامل استراحت کنند. از روز دوم برای کاهش سفتی و خشکی مفصل و سرعت بخشیدن به فرآیند بهبودی، حرکت دادن محدود ناحیه آسیب‌دیده پیشنهاد می‌شود.

روز اول-سوم پس از پی آر پی زانو

معمولا پس از پایان تزریق احتمال بروز درد ضعیف در محل تزریق وجود داشته که امری طبیعی است. در واقع این اتفاق نشان می‌دهد که بدن در حال سازگاری با درمان و آغاز فرآیند بهبودی است. مصرف آب فراوان و جلوگیری از دهیدراته شدن بدن می‌تواند این فرآیند را بهبود بخشد.

به دلیل بروز اختلالات دارویی احتمالی، از مصرف خودسرانه هرگونه دارویی پس از تزریق پی آر پی زانو خودداری کنید. تنها در صورت تجویز پزشک می‌توانید داروهای ضروری را مصرف کنید. تعدادی از داروهایی که توصیه می‌شود برای اثربخشی تزریق از مصرف آن‌ها خودداری کنید به شرح زیر است:

• داروهای ضدالتهاب به مدت حداقل ۴ هفته پس از عمل نباید مصرف شوند.
• در روزهای ابتدایی پس از تزریق حمام آب گرم یا سونا ممنوع است.
• تا ۲ روز پس از تزریق از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
• به مدت ۲۴ ساعت پس از عمل از دوش گرفتن خودداری کنید.
• سیگار کشیدن و مصرف دخانیات ممنوع است.

۴ هفته پس از پی آر پی زانو

تمرینات مناسب ورزشی یکی از اقدامات مهم برای بهبود آسیب است. ۴ هفته پس از پی آر پی زانو بهترین زمان برای شروع تمرینات و فعالیت‌های روزانه است. در این مرحله می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• می‌توانید در صورت نیاز برای آرامش و راحتی بدن ۳-۴ بار در روز و هر بار به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه از یخ استفاده کنید.
• داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کنترل درد مجاز است.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی، سیگار کشیدن و مصرف مقدار زیاد کافئین خودداری کنید.

۵ هفته پس از پی آر پی زانو

در این مرحله بعضی از پزشکان انجام فیزیوتراپی را برای تکمیل مراحل بهبودی توصیه می‌کنند.

درنهایت پس از گذشت ۶ هفته بیمار می‌تواند به طور کامل به زندگی عادی خود بازگردد. به یاد داشته‌باشید که در وهله اول شما باید دستورات توصیه شده توسط پزشک خود را انجام دهید. تمامی موارد ذکر شده در این بخش باید تحت نظر پزشک مربوطه انجام شوند.

عوارض پی آر پی زانو چیست؟

در میان انواع روش‌های درمان آسیب‌های مفصل زانو، تزریق PRP یکی از روش‌های کم‌خطر با کم‌ترین میزان عوارض جانبی است. همانطور که گفته شد، این روش شامل نمونه‌گیری از خون بوده و از سلول‌های خونی و پلاسما بدنِ خودِ فرد بیمار برای درمان وی استفاده می‌شود. از این رو احتمال بروز واکنش آلرژیک بسیار کمتر از تزریق داروهای دیگری مانند کورتیکو استروئیدها است. اما توصیه می‌شود برای پیشگیری از افت فشار خون و بی‌حالی ناشی از نمونه‌گیری پیش از آغاز تزریق غذای کاملی بخورید و آب فراوانی بنوشید.

برخی از عوارض پی ار پی زانو که بعد از تزریق ممکن است در میان تعداد کمی از بیماران دیده شود، عبارتند از:

• درد و کبودی در محل تزریق
• عرق کردن
• حالت تهوع و ناراحتی معده
• خون‌ریزی
• آسیب به بافت‌ها
• عفونت
• آسیب‌های عصبی
• سردرد و سرگیجه
• سفتی و خشکی نواحی آسیب‌دیده

با این حال تحقیقات نشان داده این عوارض احتمالی بوده و در تعداد بسیار زیادی از بیماران کاندید پی آر پی دیده نخواهدشد. همچنین احتمال بروز همه‌ی این عوارض در یک بیمار تقریبا صفر است.

جمع‌بندی

در فرآیند تزریق پی آر پی زانو از خون فرد بیمار برای تحریک رشد سلول‌ها و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کنند. آسیب‌هایی مانند آرتروز زانو، آسیب‌های مفصلی و شانه مشکلاتی هستند که می‌توان آن‌ها را با این روش درمان کرد. عوارض پی ار پی زانو در مقایسه با سایر روش‌های تزریقی برای درمان بسیار ناچیز بوده و از این رو می‌توان این تزریق را روشی ایمن معرفی کرد. با این حال پیش از شروع فرآیند درمان باید با متخصص درباره چگونگی انجام و موارد احتیاطی که باید رعایت شود، صحبت کنید.

متا: پی آر پی یک روش جدید درمانی بوده که به صورت تزریقی به ناحیه آسیب‌دیده انجام می‌شود. درمانی بسیار کم‌خطر که در زمانی کوتاه اتفاق می‌افتد. اما پی آر پی زانو چیست و فرآیند درمان به چه صورت انجام می‌شود. برای شناخت کامل این روش درمانی با لنداسپا همراه شوید.