مانند ما بزرگسالان، نوزادان عاشق لمس شدن هستند. ماساژ نوزاد نه تنها پیوند بین مادر و پدر را تقویت می‌کند، بلکه به کودک اطمینان می‌دهد و کودک را مملو از شادی و حس دوست داشته شدن می‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا با نکات و فواید ماساژ کودک و آموزش ماساژ کودک در خانه آشنا شوید.
فواید ماساژ نوزاد چیست؟
با لمس کودک خود می‌توانید احساس زیبا و لطفی را تجربه کنید. ماساژ نوزاد همچنین رابطه دلبستگی بین مادر و پدر و نوزاد را عمیق‌تر خواهد کرد. وقتی کودک شما مورد محبت پدر و مادرش قرار می‌گیرد، احساس راحتی و خوشحالی می‌کند. از فواید ماساژ نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از طریق ارتباط با نوزادان، پیوند بین والدین و فرزندان عمیق‌تر خواهد شد
- ماساژ نوزاد اثرات مثبتی مانند تثبیت احساسات کودک، آرامش و خواب عمیق در شب در پی دارد
- ماساژ نوزاد استرس کودک شما را کاهش می‌دهد
- این ماساژ به فرزند دلبند شما کمک می‌کند تا شب‌ها کمتر گریه کند
- ماساژ نوزاد به رشد و تکامل کودک شما کمک می‌کند
- این ماساژ موجب تقویت گردش خون نوزاد شما می‌شود
- ماساژ نوزاد به دفع سموم بدن نوزاد کمک می‌کند
- این ماساژ موجب بهبود عملکرد سیستم گوارش نوزاد و فرایند هضم غذا می‌شود
- ماساژ کودک به تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد کمک می‌کند
- ماساژ کودک موجب کاهش نفخ شکم نوزاد می‌شود
- این ماساژ آرامش عضلات و انعطاف پذیری مفاصل را حفظ می‌کند
- این ماساژ به بهبود و افزایش توانایی یادگیری نوزاد کمک بسزایی می‌کند
ماساژ کودک نه تنها به کودک شما اطمینان و شادی می‌بخشد، بلکه باعث تقویت روابط و پیوند والدین و کودک می‌شود. همچنین، مادران و پدران می‌توانند با لمس کودک احساس راحتی و آرامش کنند و می‌توانند مانند یک نوزاد آرامش داشته باشند. زمانی را انتخاب کنید که حال کودکتان خوب باشد و او را ماساژ دهید. کودک شما عاشق ماساژ خواهد بود و ممکن است ماساژ نوزاد به یکی از کارهای روزمره شما تبدیل شود.
بهترین زمان ماساژ نوزاد
– چه زمانی باید ماساژ کودک را شروع کنم؟
قانون خاصی وجود ندارد، اما پوست نوزاد تازه متولد شده بسیار نازک است. ماساژی که به همراه در آغوش گرفتن، نوازش و لمس کردن باشد، برای کودک شما مناسب است. به طور کلی، به نظر می‌رسد که بسیاری از افراد ماساژ نوزاد را از حدود 2 تا 3 ماه پس از تولد توصیه می‌کنند. همچنین توصیه می‌شود قبل از انجام ماساژ نوزاد دلبندتان، موارد زمانی زیر را رعایت کنید:
- حدود 45 دقیقه بعد از شیردهی یا بعد از غذا فاصله بگذارید. اگر بعد از شیردهی یا بعد از غذا خوردن که معده پر است ماساژ دهید، ممکن است کودک استفراغ کند.
- ظاهر کودکتان را بررسی کنید. اگر در حین ماساژ کودک با آرامش به شما نگاه می‌کند، ادامه دهید. اگر حالت بدی دارد و یا هنگام بلند کردن بدن نوزاد صورت خود را برمی گرداند، یا اگر بدن خود را سفت و جمع می‌کند، ماساژ را ادامه ندهید.
- این کار را در مواقعی انجام دهید که هم خود هم کودک شما آرام هستید. زمان و دفعات ماساژ نوزاد باید به گونه‌ای باشد که احساس راحتی می‌کنید. بهتر است پس از حمام نوزاد و یا قبل از خواب کودک ماساژ را انجام دهید.
– کجا ماساژ دهیم؟
اتاقی گرم و آرام انتخاب کنید که در آن هر دوی شما احساس راحتی کنید. در هوای گرم مادامی که کودک زیر سایبان باشد می‌تواند ماساژ را بیرون از خانه انجام داد. کودک را روی یک حوله بر روی سطح محکمی بگذارید زیرا این کار کمک می‌کند تا اندام‌اش در وضعیت مناسبی قرار بگیرد. کف زمین مکان مناسبی است. می‌توانید برای ماساژ دادن بنشینید و آنجا هیچ لبه‌ای وجود ندارد که کودک از آنجا بیفتد.
– فشار مالش ها چقدر باشد؟
مالش‌های ماساژ باید محکم و در عین حال ملایم، عمیق و آهسته باشند. همیشه به علایق کودکتان توجه کنید. به واکنش‌های او دقت کرده و طبق آنها فشار مالش‌هایتان را تنظیم کنید. تماس‌های خیلی ملایم برای کودکان ناخوشایند و آزاردهنده هستند. مالش‌های محکم، اطمینان بخش هستند؛ اگر پوست کودک قرمز شد، فشارتان را کاهش دهید.
روغن ماساژ مناسب برای نوزاد
مهم‌ترین نکته برای ماساژ کودک، دست‌های ملایم مامان و بابا است. اما اینکه برای ماساژ نوزاد از چه روغنی استفاده کنیم بستگی به سلیقه مامان و بابا دارد. لزوماً لازم نیست از روغن بچه استفاده کنید. اگر شما روغن بچه را دوست دارید، می‌توانید از آن به عنوان یک اقدام مراقبتی برای پوست کودک خود استفاده کنید. روغن بچه لغزندگی دست‌های شما را بهبود می‌بخشد و از اصطکاک بین دست‌های مادر و پدر و پوست ظریف کودک جلوگیری می‌کند.
برخی از کارشناسان روغن‌های گیاهی را توصیه می‌کنند. زیرا این روغن‌ها سریع‌تر از روغن‌های معمولی کودک به پوست نفوذ می‌کنند. همچنین، برخی از مادران و پدران ممکن است روغن بچه را چسبناک و ناخوشایند بدانند. هنگام استفاده از روغن بچه، مطمئن شوید که روغنی را انتخاب کنید که حاوی هیچ گونه افزودنی، مواد شیمیایی یا عطری نباشد و حاوی موادی که مغذی و ارگانیک است، باشد.
اگر اولین باری است که از روغن بچه استفاده می‌کنید، آزمایش پچ (تست حساسیت) را توصیه می‌کنیم تا ببینید آیا مواد موجود در روغن ماساژ نوزاد برای پوست کودک شما مناسب است یا خیر.
◄ کمی روغن بر مچ پا یا مچ دست کودک بمالید. 20 تا 30 دقیقه صبر کنید تا حساسیت خود را نشان دهد. برای رفع کامل حساسیت، 12 تا 24 ساعت صبر کنید. اگر هیچ تحریکی بعد از این زمان وجود نداشته باشد، ماساژ را ادامه دهید. اگر تحریکی رخ داد از روغن استفاده نکنید.
آموزش ماساژ نوزاد
در این بخش روش‌های ماساژ کودک را برای هر قسمت از پاها، شکم، سینه، بازوها، پشت و باسن معرفی می‌کنیم. هرکسی می‌تواند ماساژ نوزاد را انجام دهد تا زمانی که کاملاً به این تکنیک‌ها مسلط شود. پس لطفاً تمامی مراحل را به آرامی و بادقت دنبال کنید.
قبل از شروع ماساژ، موارد زیر را آماده کنید:
– آرمیدگی را بیاموزید
کودکان تنش‌ها و اضطراب‌های والدین‌شان را حس می‌کنند، به‌ویژه هنگام تماس جسمی؛ بهتر است پیش از ماساژ، زمانی را صرف آرمیدگی کنید تا شما و کودکتان بیشترین استفاده را از این کار ببرید. ذهن‌تان را از افکار زندگی روزمره یا سایر مسایل پاک کنید و کاملاً به ماساژ و کودک توجه کنید. تمرین‌های آرمیدگی گفته شده در اینجا کمک می‌کند تا پیش از آغاز ماساژ به حالت آرامش برسید.
- انگشت‌ها را در هم قفل کنید و آن را روی قسمت بالایی شکم بگذارید. چشم‌هایتان را ببندید و نفس عمیق بکشید. احساس می‌کنید که شکم‌تان مسطح می‌شود. برای چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس به آرامی نفس‌تان را بیرون دهید.
- چندین بار شانه‌هایتان را به عقب و سپس به جلو بچرخانید. این کار به کاهش تنش پشت، شانه‌ها و گردن کمک می‌کند. دست‌هایتان را محکم تکان دهید.
– روغن ماساژ نوزاد
هنگام ماساژ دادن از روغن استفاده کنید تا از اصطکاک ناشی از مالش دست و پوست کودک خود جلوگیری کنید. از روغن ملایم استفاده کنید. روغن‌های گیاهی اصلی عبارت‌اند از: روغن زیتون، روغن جوجوبا، روغن بادام شیرین و روغن گل همیشه بهار. برخی از آنها به طور انحصاری برای ماساژ کودک به صورت تجاری در دسترس هستند، اما توصیه می‌شود قبل از استفاده تست حساسیت را انجام دهید. همچنین مهم است بدانید که یک یا دو قطره روغن برای ماساژ نوزاد کافی است و بهتر است بیشتر از این میزان استفاده نکنید.
– انتخاب وضعیت مناسب
حتماً هنگامی که ماساژ می‌دهید، راحت باشید. وضعیتی را انتخاب کنید که در آن پشت شما صاف بماند، به ویژه زمانی که به جلو خم می‌شوید. اگر کودک را روی زمین ماساژ می‌دهید، سه وضعیت نشان داده شده در اینجا را امتحان کرده تا یکی از آنها را که برای شما مناسب‌ترین است پیدا کنید. یک بالشتک نرم برای کاهش فشار روی کمر و کاهش خستگی خود آماده کنید.
-
زانو زدن
روی زمین زانو بزنید، برای راحتی بیشتر زانوهایتان را روی حوله بگذارید. یک بالش روی ساق پا قرار داده و روی آن بنشینید.
-
چهار زانو
در حالت چهار زانو روی یک بالش بنشینید. کودک را مستقیم در جلوی خود بگذارید. برای فهمیدن اینکه این وضعیت مناسب است به جلو خم شوید و او را کمی مالش دهید.
روی یک بالش نشسته و پاهایتان را دوطرف کودک باز کنید. ممکن است برای صاف نگه‌داشتن پشت‌تان به دو بالش نیاز داشته باشید، به‌ویژه در زمان دسترسی به بالای بدن او. سعی کنید هنگام خم شدن به جلو برای ماساژ، پشت خود را صاف نگه‌دارید.
– حوله حمام تمیز و گرم
از آن برای خواباندن کودک خود استفاده کنید. همچنین می‌توانید در هنگام استفاده از روغن، زمانی که چکه می‌کند، با حوله آن را پاک کنید. در صورت نیاز برای جلوگیری از پخش شدن روغن هنگام ماساژ نوزاد، پارچه‌های ضد آب و وینیل تهیه کنید.
مراحل آموزش ماساژ نوزاد
ترتیب قسمت‌هایی که قرار است ماساژ داده شوند اهمیتی ندارد، اما بهتر است از پاهای نوزاد شروع کنید. چرا که به دلیل دفعات زیاد تعویض پوشک با لمس پا مشکلی نداشته و راحت‌تر با ماساژ سازگار می‌شود. همچنین به جای شروعی بی صدا و ناگهانی، بگویید «مامانی میخواد ماساژش بده» و «شروع کنیم قشنگم؟» و قبل از شروع مطمئن شوید که حال کودکتان خوب است. مقدار مناسبی از روغن را مصرف کنید. قبل از شروع با کف دست خود کمی آن را گرم کنید، تا سرد بودن دستان شما موجب آزار کودک دلبندتان نشود.
– ماساژ پا نوزاد
- پاهای کودک را به طور متناوب با دست چپ و راست از پایه پاها تا مچ پا نوازش کنید. (با توجه به تصویر)
- با دست چپ مچ پای کودک خود را بگیرید و با دست راست ماساژ دهید. به گونه‌ای که هم‌زمان ران‌های کودک را به آرامی فشار می‌دهید.
- به طور متناوب با دست چپ و راست پشت ساق پا نوزاد را نوازش کنید.
- مانند مرحله اول، از پایه ساق تا مچ پا ماساژ دهید.
- قوزک پاهای نوزاد را بگیرید و به شکم نزدیک کنید تا حالت پاهای ضربدری ایجاد شود و پشت ران کودک را ماساژ دهید.
- کف پای کودک را فشار دهید. به‌طوری‌که پاهای او را تا حد امکان دراز کنید و ساق پا را صاف کنید.
- هر دو ران را با هر دو دست بگیرید. پاهای کودک را بالا بیاورید و به آرامی از این طرف به سمت دیگر تکان دهید تا به شکم نوزاد بچسبد.
- دوباره از قاعده ساق تا مچ پا به روش مرحله 1 ماساژ نوزاد، ماساژ دهید.
- در نهایت از هر دو دست برای نوازش از کمر تا نوک هر دو پا استفاده کنید.
- تمامی مراحل را برای پای چپ و راست کودک تکرار کنید.
– ماساژ شکم نوزاد
- در حالی که انگشت شست خود را روی پای کودک قرار داده‌اید، استراحت کنید و دست خود را در وسط شکم نوزاد قرار دهید. در این حالت بدن نوزاد را به آرامی از این طرف به سمت دیگر تکان دهید.
- سپس دستان خود را در امتداد بدن نوزاد قرار دهید و ناحیه ناف را در جهت عقربه‌های ساعت فقط با وزن دستان خود ماساژ دهید. در صورتی که تمایل به کسب اطلاعات بیش‌تری دارید به مقاله «ماساژ شکم کودک» مراجعه نمایید.
– ماساژ سینه و بازو نوزاد
- با هر دو دست، از قفسه سینه تا شانه‌ها را ماساژ دهید و این حرکت را به گونه‌ای انجام دهید که انگار یک قلب می‌کشید. (به تصویر توجه کنید)
- با هر دوست خود در امتداد سینه، شانه و بازو کودک فشارهای ملایم ایجاد کنید. (این فشار که استروک ملایم نام دارد به گونه‌ای است که با باز و بسته کردن کف دست به بدن فرد وارد می‌شود)
- بازوهای کودکتان را به پهلو باز کنید و در امتداد سینه، شانه‌ها و بازوها مانند مرحله دوم ماساژ دهید.
- در نهایت با هر دو دست از شانه تا پا را با تکنیک استروک ماساژ دهید. هم چنین در مقاله «ماساژ جلوی بدن کودک» به صورت کامل این ماساژ را آموزش داده ایم که می‌توانید مطالعه نمایید.
– ماساژ کمر نوزاد
- کودک را بر روی شکمش قرار دهید. در این زمان صورت کودک را به پهلو بچرخانید. مقدار زیادی روغن در کف دست خود بریزید و با هر دو دست آن را از شانه‌ها تا باسن کودک مالش دهید.
- دستان خود را مانند یک فنجان خم و گود کنید، و با سرعتی سریع و تنها با وزن دستان خود، از بالا به پایین به پشت بدن کودک ضربه بزنید.
- بازوهای کودک را با دو دست نوازش کنید. در حالی که از جلو به پشت شانه‌های کودک باز و کشیده می‌شوند.
– ماساژ پشت نوزاد
- به آرامی به صورت دایره‌ای باسن کودک را با یک دست ماساژ دهید و مرکز آن را روی ساکروم (استخوان مثلثی بین باسن در قسمت دنبالچه) قرار دهید. (مانند تصوری عمل کنید)
- پاشنه یک پا را روی باسن قرار دهید، تمام ران را ماساژ دهید و در نهایت ساق پا را کشیده و نوازش کنید.
– مرحله نهایی ماساژ نوزاد
در حالی که کودک به روی صورت دراز کشیده است، دست‌های خود را باز کنید و شانه‌ها، بازوها و نوک انگشتان کودک را 3 تا 4 بار نوازش کنید. سپس، 3 تا 4 بار به آرامی شانه‌ها، پشت، باسن و انگشتان پا را نوازش کنید تا ماساژ به پایان برسد.
نکات تکمیلی ماساژ نوزاد
◄ ماساژ نوزاد اگر به درستی انجام نشود می‌تواند برای سلامتی کودک شما مضر باشد. اقدامات احتیاطی زیر را رعایت کنید و سعی کنید با خیال راحت این کار را انجام دهید.
◄ بلافاصله پس از شیردهی یا غذا خوردن از ماساژ دادن خودداری کنید و زمانی که کودکتان حالش خوب است ماساژ نوزاد را انجام دهید. زمان استاندارد 15 تا 20 دقیقه یک بار در روز است. با این حال، بسته به خلق و خوی کودک، می‌توان برای هر قسمت زمان را به چند بار در روز تقسیم کرد و زمان هر قسمت را کوتاه کرد. هیچ محدودیتی برای تعداد دفعات یا طول ماساژ نوزاد وجود ندارد، بنابراین آن را طوری تنظیم کنید که کودک شما احساس راحتی کند. همچنین، اگر دوست ندارید، زیاده روی نکنید. هرگز خود را مجبور نکنید، زیرا آرامش و تفریح برای نوزاد و مادر بیشتر از تمرین اجباری اهمیت دارد.
◄ ماساژ کودک را در هر یک از شرایط زیر متوقف کنید:
- هنگامی که تب رخ می‌دهد.
- کمتر از 24 ساعت از دریافت واکسن کودک گذشته باشد.
- زمانی که کودک در حال بد یا وضعیت جسمانی نامناسبی است.
- زمانی که پوست کودک در وضعیت نامناسبی قرار دارد به گونه‌ای که کبودی یا تورم بر روی پوست دیده می‌شود.
- علاوه بر این، اگر تغییراتی مانند متفاوت بودن ظاهر نوزاد با حالت طبیعی او متوجه شدید، از انجام ماساژ نوزاد خودداری کنید. مهم‌تر از همه این است که ماساژ کودک به راحتی و با آرامش انجام شود.
سخن پایانی
ماساژ نوزاد الزامی نیست و حتی اگر آن را شروع کنید، لازم نیست آن را به طور منظم هر روز انجام دهید. به‌عنوان یکی از راه‌های برقراری ارتباط با کودک خود، وقتی کودکتان حال و هوای خوبی دارد، آن را امتحان کنید. خودتان را به هیچ وجه مجبور به انجام ماساژ نوزاد نکنید چرا که لازم است هم مادر و هم فرزند در بهترین شرایط روحی و آرام‌ترین فضا این ماساژ را تجربه کنند تا تأثیرگذار باشد.
چقدر عالی و مفید سپاس از شما
ممنون از اظهارنظرتون. خوشحالیم مفید بوده