5 مرحله اصلی ماساژ درمانی و 10 نوع ماساژ مفید برای بدن

ماساژ درمانی یکی از روش‌های موثر برای بهبود سلامت جسم و روح است که سابقه‌ای ۵۰۰۰ ساله دارد. مردمان هند از جمله کسانی هستند که ماساژ را به عنوان یکی از بهترین درمان‌ها برای کاهش تنش، بهبود قوای جسمانی و سلامت روح معرفی کرده‌اند. با گذشت زمان استفاده از فواید ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلات و بهبود بیماری‌ها در میان مردمان سایر نقاط جهان از جمله آسیای شرقی هم رواج پیدا کرد و به یکی از محبوب‌ترین روش‌های درمانی تبدیل شد. امروزه درمان با ماساژ یک حوزه تخصصی در پزشکی است و از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو، در این مقاله تلاش می‌کنیم به بسیاری از پرسش‌های رایج همچون ماساژ درمانی چیست ، چه فواید و عوارضی دارد پاسخ دهیم. برای شناخت کامل این روش درمانی با لنداسپا همراه شوید.

ماساژ درمانی چیست؟

ماساژ درمانی ترکیبی از حرکاتی مانند فشار بر روی عضلات، تاندون و بافت‌های نرم بدن و انجام تکنیک‌هایی است که باید توسط فردی مجرب و آموزش‌دیده در این حوزه انجام شود. ماساژ درمانی می‌تواند راهی اثربخش برای کاهش تنش‌های عصبی، رهایی از استرس، کاهش دردهای عضلانی، بهبود فرآیند درمان زخم و جراحات و همچنین ارتقای سلامت روح باشد.

فواید ماساژ درمانی

به طور کلی، ماساژ را درمانی مناسب برای بسیاری از افراد معرفی می‌کنند؛ اما در این میان برای افراد مبتلا به سرطان، بیماری قلبی، مشکلات معده و فیبرومیالژیا توصیه فراوان شده‌است. برای بهره‌مندی از تمام فواید ماساژ، پیش از شروع این دوره با ماساژدرمان‌گر خود درباره شرایط سلامت و مشکلاتی احتمالی جسمانی که با آن مواجه هستید، صحبت کنید. برخی از مهم‌ترین فواید ماساژ درمانی برای سلامت انسان به شرح زیر است:

کاهش استرس و اضطراب

سیستم عصبی بدن انسان به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: سیستم عصبی سمپاتیک که پاسخ «جنگ یا گریز» و واکنش‌های بدن را در شرایط استرس‌زا هدایت می‌کند و سیستم عصبی پاراسمپاتیک که بدن را به آرامش و حالت طبیعی خود بازمی‌گرداند. برخی مطالعات نشان می‌دهند احساس آرامشی که پس از انجام تکنیک‌های ماساژ ایجاد می‌شود، می‌تواند سیستم عصبی پاراسمپاتیک را تقویت کند و تاثیر چشم‌گیری بر کاهش استرس و اضطراب داشته باشد.

بهبود کیفیت خواب

انجام ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلات می‌تواند کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش و سطوح سروتونین و دوپامین (هورمون‌های شادی‌بخش) در بدن را افزایش دهد. مطالعات نشان می‌دهد ماساژ به واسطه داشتن این ویژگی‌ها می‌تواند برای افرادی که از بی‌خوابی‌های ناشی از یائسگی یا نارسایی‌های قلبی رنج می‌برند، مفید واقع شود و کیفیت خواب آن‌ها را بهبود بخشد.

کاهش درد و تنش‌های عضلانی

امروزه، تاثیر ماساژ بر کاهش دردهای عضلانی و گرفتگی‌های بدن بر هیچکس پوشیده نیست. مطالعات بسیاری این موضوع را تاییدکرده‌اند و معتقدند انجام این تکنیک می‌تواند تاثیر مطلوبی بر کاهش دردهایی مانند کمردرد، درد گردن، زانو و سردرد داشته باشد. میزان اثربخشی و موقت یا دائمي بودن این تاثیرات در میان افراد مختلف متفاوت خواهد بود. معمولا ماساژهای طولانی‌تر، در حدود ۶۰ دقیقه و چندبار در هفته، تاثیرات بهتری نسبت به ماساژهای کوتاه‌مدت و نامنظم دارد.

تقویت عملکرد سیستم ایمنی

برخی مطالعات حاکی از این است، انجام ماساژ منظم می‌تواند باعث افزایش سطح گلبول‌های سفید خون در بدن شود که در نتیجه باعث تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با ویروس‌ها خواهد شد.

بهبود عملکرد گوارش و رفع یبوست

یکی از مطالعات انجام‌شده بر موضوع ماساژ درمانی و تاثیرات آن نشان می‌دهد ماساژ شکم ممکن است بتواند باعث بهبود حرکات روده و در نتیجه رفع یبوست در بیماران متبلا به این بیماری شود.

کاهش علائم فیبرومیالژیا

با توجه به تحقیقات و مطالعات انجام‌شده، انجام ماساژ منظم برای مدت ۵ هفته ممکن است بتواند باعث کاهش علائم بیماری مزمن فیبرومیالژیا شود. علائمی که شامل درد و خستگی عضلات و مفاصل می‌شود.

کاهش درد سرطان

بیمارانی که مراحل درمانی سرطان را می‌گذرانند، معمولا دردهای روحی و جسمی فراوانی را تجربه می‌کنند. اگرچه برای ارائه نظرات قطعی درباره تاثیر ماساژ بر کاهش این دردها نیاز به تحقیقات بیشتری است، اما برخی مطالعات حاکی از این است که انجام منظم این روش درمانی می‌تواند تا اندازه‌ای باعث بهبود آرامش بیماران مبتلا به سرطان شود.

۵ مرحله ماساژ درمانی

ماساژ درمانی در منزل و مراکز ماساژ نکنیک‌ها و حرکات گوناگونی را شامل می‌شود که با توجه به نوع ماساژ متفاوت است. اما برخی تکنیک‌های پایه وجود دارد که در اغلب مدل‌های ماساژ ثابت است. در ادامه ۵ مرحله اساسی ماساژ درمانی را معرفی می‌کنیم:

۱.تکنیک افلوراژ (Effleurage)

افلوراژ یا ماساژ نوازشی، یکی از رایج‌ترین تکنیک‌های ماساژ است. این روش با فشار ملایم کف دست‌ها و ضربات آرام اما مداوم بر روی بدن انجام می‌شود. تکنیکی که به جریان گردش خون، تقویت اکسیژن‌رسانی، کاهش استرس و بهبود آرامش بدن کمک می‌کند.

۲. تکنیک پتریساژ (Petrissage)

تکنیک پتریساژ مرحله بعدی افلوراژ است که لایه‌های عمیق و میانی عضلات را هدف قرار می‌دهد. در این روش، درمان‌گر به کمک نوک انگشتان، فشار بیشتر کف دست‌ها و گاهی ساعد دست ماساژ یا به اصطلاح ورز دادن عضلات و ماهیچه‌ها را انجام می‌دهد. این تکنیک می‌تواند باعث رفع گرفتگی های عمیق ماهیچه و عضلات، بهبود انعطاف‌پذیری، کاهش دردهای مزمن مانند علائم فیبرومیالژیا، بهبود آرتریت و کاهش تنش‌های عضلانی شود.

۳. تکنیک ضربه زدن (Tapotement)

در روش ضربه زدن، با دست‌هایی گرد شده، با لبه‌های کف دست و نوک انگشتان ضربه‌هایی ریتمیک بر روی نقاط مختلف بدن وارد می‌کنند. این روش یکی از تکنیک‌ها رایج در ماساژ سوئدی است که باعث تحریک بافت‌های همبند، افزایش جریان خون و کاهش گرفتگی‌های عضلانی می‌شود. این تکنیک تاثیر بسزایی در افزایش گردش خون و در نتیجه حذف سموم زائد از بدن دارد. تکنیکی که برای ماساژ ورزشکار رایج است.

۴. تکنیک اصطکاک (Fiction)

در روش اصطکاک، درمان‌گر با فشار نوک انگشتان بر بدن گرمایی ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث رهایی عضلات و افزایش جریان خون شود. این تکنیک برای افراد مبتلا به آرتروز مفید است؛ چراکه به خوبی می‌تواند باعث کاهش سفتی مفاصل در آن‌ها شود.

۵. تکنیک لرزش (Vibration)

در این روش درمان‌گر با استفاده از کف دست‌ها و نوک انگشتان با حرکات بالا و پایین و همچنین حرکات لرزشی بافت‌های بدن را تحت فشار قرار می‌دهد. این تکنیک به خوبی می‌تواند باعث کاهش تنش‌های عصبی، کاهش گرفتگی‌های ماهیچه‌ها، آرامش عضلات و سیستم عصبی بدن شود.

۱۰ مدل ماساژ درمانی

ماساژ درمانی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. معمولا مراکز درمانی هم از میان انبوهی از تکنیک‌های ماساژ، تنها تعدادی از محبوب‌ترین روش‌ها را انجام می‌دهند. در این بخش ۱۰ مدل از رایج‌ترین روش‌های ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلات را بررسی می‌کنیم:

۱.ماساژ سوئدی (Swedish Massage)

ماساژ سوئدی یکی از مرسوم‌ترین روش‌های ماساژ است که با لمس و فشار ملایم برای التیام کل بدن استفاده می‌شود. اگر به تازگی تصمیم به انجام ماساژ گرفته‌اید، این ماساژ انتخاب خوبی برای شروع ماساژ درمانی است. تکنیکی که به خوبی می‌تواند باعث آرامش سیستم عصبی و کاهش تنش عضلانی شود.

۲. ماساژ بافت‌های عمیق (Deep Tissue Massage)

اگر به واسطه شرایط کاری خود برای طولانی‌مدت بر روی صندلی نشسته‌اید، رانندگی مداوم، کم‌تحرکی یا به هر علت دیگری عضلاتتان برای مدت طولانی تحرکی ندارند و تحت فشار ناشی از پاسچر غلط هستند، ماساژ بافت عمیق یکی از بهترین تکنیک‌ها برای کاهش سفتی عضلات است. این روش با فشاری که بر عضلات و تاندون‌ها وارد می‌کند، می‌تواند برای افراد مبتلا به آسیب‌های عضلانی و مفاصل مفید واقع شود.

۳. ماساژ ورزشی (Sports Massage)

ماساژ ورزشی تکنیکی مشابه ماساژ بافت عمیق است؛ اما عضلاتی که در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی آسیب دیده‌اند یا تحت فشار قرار گرفته‌اند را هدف قرار می‌دهد. انجام این روش باید توسط ماساژ درمان‌گر متخصص در حوزه ماساژ ورزشی انجام شود. او به خوبی می‌تواند با تکنیک‌هایی خاص، سفتی عضلات را کاهش داده و باعث رفع آسیب‌ها شود.

۴. ماساژ نقاط ماشه‌ای (Trigger Point Massage)

نقاط ماشه‌ای گرفتگی‌های نقطه‌ای هستند که در عمق عضلات و ماهیچه‌ها ایجاد می‌شوند. نوعی نقاط سفت و اسپاسم عضلانی که اختلال در فعالیت‌های روزمره فرد را به همراه دارند. در ماساژ درمانی به روش نقاط ماشه‌ای، درمان‌گر این نقاط را هدف قرار داده و با فشارهای متمرکز و مستقیم باعث بهبود گردش خون در آن نقاط و در نتیجه رهاسازی عضلات در آن نواحی می‌شود.

۵. ماساژ رهاسازی مایوفاشیال (Myofascial Release Massage)

فاشیا بافت همبند نازک و فیبری در زیر پوست است که از ماهیچه‌ها حمایت می‌کند و باعث آسانی در حرکات اعضای بدن می‌شود. نکنیک رهاسازی مایوفاشیال نوعی ماساژ درمانی برای گرفتگی عضلات و ماهیچه‌ها بوده که به خوبی می‌تواند باعث کاهش انقباضات و سفتی عضلانی شود. این تکنیک معمولا در ترکیب با سایر تکنیک‌های ماساژ استفاده شده و می‌تواند سفتی عضلاتی مانند گردن، شانه‌ها و نواحی اطراف کمر را آزاد سازد.

۶. ماساژ لنفاوی (Lymphatic Massage)

مایع لنفاوی یکی از مهم‌ترین اجزای موجود در بدن است که باعث حفظ سطح مایعات و حذف مواد زائد از بدن می‌شود. ماساژ لنفاوی با لمس‌هایی آرام می‌تواند به بهبود حرکت این مایع در بدن کمک کند. به گفته متخصصان، این ماساژ برای کاهش التهاب بدن در افراد متبلا به بیماری‌هایی مانند آرتریت و افرادی که جراحی برداشتن غدد لنفاوی داشته‌اند، مفید است.

۷. ماساژ قبل از تولد (Prenatal Massage)

ماساژ قبل از تولد یکی از روش‌های ماساژ است که در دوران بارداری برای زنان باردار انجام می‌شود. این تکنیک برای کاهش دردهای دوران بارداری و پیش از زایمان مانند کاهش فشار باسن، پاها و کاهش تورم عضلات پایین‌تنه عملکرد موثری دارد.

۸. ماساژ با صندلی ماساژور

امروزه، صندلی‌های ماساژوری طراحی و تولید شده‌اند که به خوبی می‌توانند در مدت زمان ۱۵ تا ۲۰ دقیقه عضلات نواحی گردن، شانه، پشت، بازو و دست‌ها را ماساژ دهند. این صندلی‌هایی حرکاتی مانند ماساژ سوئدی را بر روی بدن وارد می‌کنند.

۹. ماساژ شیاتسو (Shiatsu Massage)

شیاتسو در زبان ژاپنی به معنای فشار انگشتان بوده و این ماساژ برگرفته از همین نام است. در ماساژ شیاتسو، درمان‌گر بر روی نقاط مختلف بدن فشارهای ریتمیک و متنوعی را وارد می‌کند. نقاطی که از نظر طب شرقی برای آزادسازی انرژی چی که انرژی حیات است، کاربرد دارد. رهاسازی عضلات و کاهش سفتی بدن از جمله فواید این ماساژ است.

۱۰. ماساژ تایلندی

ماساژ تایلندی یکی از معروف‌ترین نوع ماساژ به ویژه در ایران است. در طول این ماساژ فرد بر روی زمین دراز کشیده و درمان‌گر تلاش می‌کند تمام اعضای بدن فرد را با استفاده از حرکات کششی و بدن خود، تحت فشار و ماساژ قرار دهد. کاهش تنش‌های عضلانی، بهبود حرکات مفاصل و کاهش انقباض عضلات از جمله فواید این ماساژ است.

توصیه های لازم برای ماساژ درمانی

مهم‌ترین نکته‌ای که برای ماساژ درمانی در منزل یا مراکز سلامتی باید در نظر بگیرید، مراجعه به یک متخصص و ماساژ درمان‌گر است. ماساژ، روش درمانی بسیار حساسی است و هرگونه اشتباهی آسیب‌های فراوانی را به همراه دارد. در حدود ۲ ساعت پیش از انجام ماساژ غذا نخورید و با معده پر به جلسه ماساژ نروید. تمامی سوابق پزشکی و همچنین وضعیت روحی خود در آن لحظات را با درمان‌گر در میان بگذارید. در حین ماساژ هم، هر زمان که درد یا فشار غیرقایل تحملی را احساس کردید، درمان‌گر خود را مطلع سازید تا میزان فشار و تکنیک را در صورت لزوم تغییر دهد.

افراد دارای عفونت یا زخم‌های پوستی، بریدگی پوست، افراد مشکوک به شکستگی استخوان یا دارای شکستگی استخوان و افرادی با بیماری‌های مزمن باید پیش از انجام ماساژ با پزشک خود مشورت کنند. در صورت تایید ایشان می‌توانند از این روش درمانی استفاده کنند. همچنین، افراد مسن و خانم‌های باردار هم به دلیل فشارهای ناشی از تکنیک‌های ماساژ که ممکن است باعث تحریک بی‌اندازه عضلات و اندام‌های این گروه از افراد شود، باید با گرفتن تاییدیه پزشکی برای انجام ماساژ مراجعه کنند.

خطرات ماساژ درمانی

به طور کلی، زمانی که ماساژ درمانی توسط افراد حاذق و آموزش‌دیده با رعایت اصول احتیاطی انجام شود، عوارضی به همراه ندارد. با این حال، برخی از عوارض نادر این روش درمانی شامل آسیب سیستم عصبی، لخته‌شدن خون و شکستگی استخوان است. در میان انواع روش‌های ماساژ هم، ماساژ بافت‌های عمیق به دلیل ماهیت درمانی خود که با فشار زیادی همراه است، ممکن است خطرات احتمالی بیشتری را به همراه داشته باشد.

سخن پایانی

ماساژ درمانی یکی از روش‌های درمانی محبوب با قدمتی دیرینه است که تاثیرات چشم‌گیری بر کاهش سفتی عضلات و بهبود سلامت جسمانی دارد. روشی که با استفاده از برخی حرکات، تکنیک‌ها و فشارهایی بر عضلات بدن و بافت‌های نرم می‌تواند ضمن کاهش دردهای عضلانی و التیام سلامت جسم، نقش مهمی در بهبود سلامت روان و آرامش اعصاب داشته باشد.