عوارض کم خونی

عوارض کم‌ خونی کدام است؟

در این مقاله سعی داریم شما را با عوارض کم خونی آشنا کنیم پس با ما همراه باشید.

در حدود ۷ الی ۸ درصد وزن بدن را خون تشکیل می‌دهد. خون مایعی شبیه به جوهر است اما ساختاری پیچیده‌تری دارد. خون به بافت ها اکسیژن رسانی میکند و مواد تغذیه کننده را به بافت‌ها میرساند و در مقابل مواد زائدی مانند کربن دی اکسید و اسید لاکتیک از بافت‌های بدن دفع می‌کند و این وظایف را توسط انقباض‌های قلب و به کمک رگها انجام می‌دهد و به تمام قسمت‌های بدن پمپ میشود.

این مایع حیاتی که امکان زندگی کردن را برای ما فراهم کرده است از دو بخش سلول و پلاسما تشکیل شده است. حدود 91 درصد پلاسما را آب تشکیل داده و بخش اعظم سلول‌های خونی نیزشامل گلبول‌های قرمز میشود.

گلبول‌های قرمز مقعرالطرفین هستند. شکل گلبول‌های قرمز باعث شده این گلبول‌ها از نازکترین و باریکترین رگ‌ها و مویرگ‌ها به راحتی عبور کنند. یکی از پروتئین‌های موجود در گلبول قرمز، هموگلوبین است که بالا بودن سطح هموگلوبین، معمولاً دلیلی برای بالا بودن مقدار گلبول قرمز میشود.

از طرفی گفتیم 91درصد پلاسما آب است اما این موضوع دلیلی برای بی‌اهمیت بودن سایر اجزای پلاسما نمیشود. درون پلاسما الکترولیت‌هایی بسیاری وجود دارد که سدیم و پتاسیم دو نمونه از آنها هستند. کمبود و یا افزایش بیش از حد برخی از این الکترولیت‌ها ممکن است مرگ فرد را به دنبال داشته باشند.

رایج‌ترین عوارض کم خونی:

عمدتا کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش پیدا می‌کند. علت رخ دادن این اتفاق این است که یا بدن به انداره کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کند یا خونریزی سبب شده است که روند تولید گلبول‌های قرمز آروم‌تر از روند ازبین رفتن آن‌ها باشد.

1.خستگی افراطی،اولین عارضه‌ی کم خونی:

خستگی مفرط و مدام نشانه‌ای است که ممکن است برای کسانی که دچار فقر آهن هستند به وجود بیاید. در این نوع کم خونی، گلبول‌های قرمز کم می‌شوند و اندازه‌ی آن‌ها کوچکتر می‌شود. در نتیجه‌ آن، تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن به خوبی انجام نمی‌شود.

همین موضوع در سوخت وساز مواد قندی سلول‌ها اختلال ایجاد می‌کند. این موضوع باعث میشود فرد مدام احساس خستگی و ضعف تجربه کند. البته نمیتوان گفت که هر خستگی، نشانه‌ی کم خونی است.

2.تپش قلب و تنگی نفس در هنگام فعالیت‌های جسمی:

اگر هنگام انجام کارهای روزانه و فعالیت‌های جسمی، و انجام کارهای عادی و روزمره‌‌ی خود و… دچار تنگی نفس می‌شوید، ممکن است دچار کم خونی و یا فقر آهن باشید.

زمانی که سطح هموگلوبین پایین است بدن قادر به انتقال اکسیژن موردنیاز عضلات و بافت ها نیست. در اثر پایین بودن اکسیژن خون، ضربان قلب افزایش می‌یابد و موجب ضربان نامنظم قلب شده و فرد مبتلا به کم خونی احساس تپش قلب و ضربان غیر طبیعی دارد.

3. مشکلات مربوط به تمرکز:

وجوذ آهن در بدن برای بسیاری از اندام‌های بدن بسیار حیاتی است. آهن در انتقال اکسیژن و تنفس سلول‎‌ها نقش دارد، همچنین باعث تولید انرژی و رشد و نمو سلول‌ها می شود. غلطت آهن در مغز فرد بالغ بایدحدود ۲۳ میلی‌گرم در ۱۰۰ میلی‌گرم باشد. این عدد در کبد چیزی حدود 13 است. تا اینجا و با این اعداد باید متوجه اهمیت آهن برای مغز شده باشید.

کاهش یا افزایش میزان آهن بدن در سوخت‌وساز سلول‌های عصبی مغز، نقش دارد. فقر آهن میتواند باعث ایجاد اختلال در کارهای طبیعی مغزشده و تغییر رفتار اجتماعی و خُلق افراد را به دنبال داشته باشد.

 4.خشکی پوست و شکنندگی موها:

عواملی مانند کمبود آهن و كم خوني، كمبود ويتامين A، كمبود اسيدهاي چرب ضروري، بيماريهاي كليوي، پركاري و كم كاري تيروئيد میتوانند باعث خشکی پوست و شکنندگی مو شوند.

زمانی که اتصال اکسیژن به هموگلوبین کاهش پیدا میکند، اندام‌ها و بافت‌ها نمیتوانند اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند و انجام کارهای اساسی و مهم آنها با اختلال مواجه میشود. بافت پوست و مو از این قاعده مستثنی نیست و این امر میتواند ریزش مو، خشکی پوست و شکنندگی مو را در پی داشته باشد.

5.تورم زبان و رنگ پریده:

ممکن است بعضی از شما متوجه تغییر در رنگ یا بافت زبان شده باشید که این خود از عوارض کم خونی است. آهن در بدن به ساخت سلول‌های خونی کمک میکند و وقتی بدن فرد دچار کمبود آهن میشود، بافت زبان اکسیژن لازم را دریافت نکرده و نتیجه‌ی آن بروز مشکل در بافت زبان است.

این مشکلات و علائم شامل: متورم شدن ، ملتهب شدن، رنگ پریدگی یا به طرز عجیبی صاف شدن زبان میشود. اگر فرد کمبود هموگلوبین و کمبود آهن داشته باشد دچار رنگ پریدگی زبان، خشکی دهان، ترک و زخم‌های لب می شود، از طرفی سطح پایین میوگلوبین باعث زخم شدن، صاف شدن و متورم شدن زبان می شود.

6.ایجاد ترک‌های لب و کم خونی:

شاید برای شما هم انفاق اقتاده باشد که لب‌هایتان دچار خشکی و سوزش شود، آنمی میتواند یکی از علت‌های موثر در خشکی و ترک خوردن لب‌های شما باشد. البته تنها دلیل خشکی و ترک لب‌ها، آنمی نیست اما اگر در اثر کمبود آهن باشد میتوان با مصرف یک دوره مکمل‌های دارویی و قرص آهن سبب بهبود لب‌ها شد.

7.قاشقی شدن و نازک شدن ناخن‌ها:

قاشقی شدن ناخن‌ها میتواند در اثر ضربه به ناخن، شیمی درمانی یا پرتودرمانی سرطان،قرار گرفتن در معرض حلال‌های نفتی یا مواد شوینده بطور مکرر و عدم توانایی در جذب مواد مغذی، ایجاد شود اما شایع‌ترین علت آن، کم خونی است.

ناخن‌ها بازتابی از سلامت عمومی بدن را نشان می‌دهند. ناخن‌های نازک و قاشقی از نشانه‌های اختلال در اکسیژن رسانی به ناخن‌ها و کم‌خونی است. که با یک برنامه درمانی مناسب و مکمل‌های تقویتی میتوان آنها را درمان کرد.

عوارض کم خونی داسی شکل:

در کم خونی داسی شکل، گلبول‌های قرمز تغییر شکل می‌دهند. حالت داسی شکل به خود گرفته و سفت و سخت میشوند. در این نوع کم خونی، گلبول‌های قرمز عمر کمتری دارند و همین امر سبب کاهش مقدار سلول‌های خونی می‌شود.  این گلبول‌ها زمان عبور از رگ‌ها گیر میکنند و عارضه‌هایی مانند عفونت، سکته‌ی مغزی، سندروم حاد قفسه سینه و … می‌شوند.

سندروم قفسه سینه حاد، یکی از عوارض بیماری سلول‌های داسی شکل است. در شرایط  پراسترس، عفونت و تب رخ میدهد. این سلول‌ها هنگام عبور از رگ‌ها و مویرگ‌های ریه، به یکدیگر متصل میشوند و مسیر حرکت را مسدودمیکندد.

سلول‌های داسی شکل میتواند سبب آسیب دیدن طحال شده و همین امر، فرد مبتلا را در معرض عفونت قرار میدهد زیرا طحال وظیفه‌ی مبارزه با عفونت را دارد.

از دیگر عوارض کم خونی داسی شکل میتوان به تورم دست‌ها و پاها اشاره کرد. اگر سلول‌های داسی شکل مسیر حرکت خون را مسدود کنند میتواند سبب رخ دادن تشنج و یا سکته شود.

همچنین زخم‌های باز پا میتواند از نشانه‌های دیگر کم خونی داسی شکل باشد.

به علت سریع بودن چرخه‌ی مرگ و میر گلبول‌های قرمز، بیلی روبین که در اثر مرگ گلبول‌های قرمز تولید میشود، افزایش پیدا کرده و منجر به سنگ کلیه میشود.

افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل از فشار خون بالا در ریه‌ها رنج می‌برند. تنگی نفس و خستگی زیاد از عوارض کم خونی داسی شکل است که میتواند کشنده باشد.

عوارض کم خونی همولیتیک:

بیماری همولیتیک یک بیماری خود ایمنی است، در آن آنتی بادی‌ها به گلبول‌های قرمز واکنش می‌دهند. به همین علت گلبول‌های قرمز به طور ناگهانی تخریب میشوند. در این حالت مغز استخوان قادر نیست با سرغت کافی سلول‌های جدید رو جایگزین گلبول‌های تخریب شده کند.

در این نوع کم خونی، طحال شروع میکند به بزرگ و متورم شدن و باعث پرشدن شکم میشود. بزرگ شدن طحال، باعث افزایش تخریب گلبول‌های قرمز میشود.

زرد شدن پوست و چشم‌ها از دیگر عوارض تخریب شدن گلبول‌های قرمز است. درد در قفسه سینه و پشت ساق پا از عوارضی است که ممکن است باعث اذیت شدن بیشتر فرد مبتلا شود.

از دیگر عوارض کم خونی همولیتیک میتوان به مشکلات قلبی شامل آریتمی، سوفل قلب، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلب اشاره کرد.

عوارض تالاسمی:

یکی از بیماری‌های خونی تالاسمی است که یک بیماری ارثی به حساب می‌آید. کم خونی تالاسمی دارای دو نوع آلفا و بتا است. کمبود پروتئین لازم  برای ساخت هموگلوبین خون، باعث مختل شدن انتقال اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز می‌شود.

در تالاسمی آلفا بیمار کمبود هموگلوبین آلفا دارد؛ در تالاسمی نوع بتا فرد مبتلا، فاقد هموگلوبین بتا هست. اگر کم خونی تالاسمی خفیف باشد، کم خونی مینور به حساب می‌آید.

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار افزایش غیر طبیعی آهن شوند. آهن بسیار زیاد میتواند آسیب دیدن قلب و کبد را در پی داشته باشد. همچنین خطر ابتلا به عفونت در بیماران افزایش پیدا می‌کند.

بروز بعضی عوارض در کم خونی تالاسمی محتمل است و ممکن است فرد خیلی درگیر آنها نشود. ناهنجاری های استخوانی، بزرگ شدن طحال، کاهش میزان رشد و مشکلات قلبی از عوارضی هستند که در تالاسمی خفیف احتمال بروز آنها پایین است.

تالاسمی میتواند مغز استخوان را گسترش دهد و باعث پهن شدن استخوان‌ها و یا ساختار غیرطبیعی استخوان‌ها به ویژه در جمجه و صورت بشود.

نازک شدن، شکنندگی استخوان ها و افزایش احتمال شکسته شدن استخوان‌ها از دیگر عواض گسترش مغز استخوان در کم خونی تالاسمی است.

در تالاسمی، تخریب گلبول‌های قرمز افزایش پیدا میکند و کبد که وظیفه‌ی مبارزه با عفونت و فیلتر مواد زائد مانند سلول های خونی پیر یا آسیب دیده  را بر عهده دارد، به دلیل فعالیت بیشتر، بزرگتر از حد طبیعی می‌شود.

بزرگ شدن طحال خود مشکلاتی را ایجاد میکند. هرچی طحال بزرگتر شود، کم خونی بدتر شده و حتی عمر گلبول‌های خونی تزریق شده کاهش میدهد.

تالاسمی می‌تواند رشد کودکان را کند کند و حتی بلوغ آنها را به تاخیر بی‌اندازد.